Giraud de Borneil.
Aquest terminis clars e gens,
Qu'es tan deziratz e volgutz,
Deu esser ab joy receubutz,
E quasqus en sia jauzens,
Quar ven estatz
Ab sas clartatz;
A cui non platz
Jois ni solatz,
Non es amatz
Ni amaire.
Era m melhura mos talens
Pel joy, quar issem a la lutz,
Que totz lo deportz e 'l desdutz
Covens qu' esta sazon comens,
Pos vey los pratz
E 'ls boys foillatz;
E vuelh sapchatz
Per amistatz
Suy envezatz
E chantaire.
Mos cors es pus gays e jauzens,
Quar m' es us messatgiers vengutz
Que m retray d' un' amor salutz
Don mi ven joys e jauzimens;
Si 'n suy estatz
Lonc temps iratz,
Desacordatz,
D'amor sobratz,
Ar puesc assatz
De joy faire.
Mout es grans la proez' e 'l sens
Qu' il a, que fis sabers l' adutz,
Qu'anc non fon per lieys mantengutz
Erguelhs, ni no 'l passet las dens;
Qu' umilitatz,
Don es cargatz
Sos cors prezatz,
La ten en patz
E 'l digz parlatz
E non gaire.
Sobre totz bos ensenhamens
Aitan fort es sos pretz crezutz,
E 'l sieus sens per melhor tengutz,
Ni ja no l' en er fag contens,
Qu' ilh a puiatz
Los aussors gratz;
Qu' alhs pus senatz
Es, so sapchatz,
Greus la meitatz
A retraire.
Domna, mos pes e mos entens
E totz mos respietz es cazutz,
Et en vostra merce vengutz,
E prenda us de mi chauzimens,
Qu' ieu sui d' un latz
Pel col lassatz,
A vos donatz
Et autreiatz,
Quar tant eratz
De bon aire.
Domna, volhatz
Que mos pensatz
Sia vertatz,
E, s' a vos platz,
Ma volontatz
M' en esclaire.
A penas sai comensar
Un vers que vuelh far leugier;
E si m' ai pessat des ier
Qu'el fezes de tal razo
Que l' entenda tota gens,
E qu' el fassa leu chantar,
Qu' ieu 'l fas per plan deportar.
Be 'l saupra plus cubert far,
Mas non a chans pretz entier
Quan tug non son parsonier,
Qui que s n' azir, mi sap bo
Quant aug dire per contens
Mo sonet rauquet e clar,
E l' aug a la font portar.
Ja plus volrai clus trobar,
Non cug aver mon parier,
Ab so, que ben ai mestier
A far una leu chanso;
Qu' ieu cug qu' atrestan grans sens
Es, qui sap razon gardar,
Cum dels motz entrebescar.
D' als m' aven a cossirar
Qu' ieu am tal que non enquier:
Per so quar del cossirier
Sai be que s fa mesprezo,
Que farai? qu' us ardimens
Mi ven qu' ieu l' an razonar,
E paor fai m' o laissar.
Ben lo i volria mandar,
Si trobava messatgier:
Mas si 'n fas autrui parlier
Ieu tem qu' ella m n' ochaizo;
Quar non es ensenhamens
Qu' om ja fass' autrui parlar
D'aisso que sols vol celar.
Tant be m saup lo cor emblar
La beutat e 'l pretz sobrier
Que gran batailla 'n sufier,
Car no i vauc ad espero;
Pueis m' en ven us espavens
Que m' en fai dezacordar,
E mon ardimen bayssar.
Ges no la puosc oblidar,
Tan mi fai gran dezirier!
Ieu vuelh pietz qu' a mon guerrier
Selui que d' als me somo,
Quar lai es mos pessamens,
E miels no m pot solassar
Sol que m lays de lieys pessar.
Cossiriers m' en es guirens
Qu'anc ren tan no m puoc amar
Pus la vi, ni tener car.
___
Si per Mon Sobre Totz no fos
Que m ditz qu' ieu chant e sia gays,
Ja 'l suaus temps, quan l' erba nays,
Ni pratz, ni rams, ni bosc, ni flors,
Ni durs senhers, ni van' amors,
No m pogram metre en eslays:
Mas d' aisso m tenc ab lui
Que, pos joys falh e fui,
Merma pretz e barnatz;
E pois las poestatz
S' estraigneron de jay,
De quan que 'l piegers fay
No fon per mi lauzatz;
Qu'aissi m suy cosseillatz,
Que nulh ric non envey
Que trop mal senhorey.
Selha vetz era 'l segles bos
Quan per tot aondava jays,
E selh grazitz on n' era 'l mays,
E pretz s' aveni' ab ricors:
Ar appell' om pros los peiors
E sobrier selh que pieitz s' irais;
E selh que mais adui,
Cum que s pot, del autrui,
Sera plus enveiatz.
De que m tenh per forsatz,
Qu'om d' avol plait savay
Cuelha bon pretz veray
Don degr' esser blasmatz
E vos, quar non pessatz
Si s tanh qu' om pretz autrey
A sel que lag feuney.
Mal fon capdelada razos
Des qu' om tenc per pros los savays,
E 'ls francs e 'ls cortes e 'ls verays
Razonet hom per sordeiors;
E moc la colpa dels aussors
Quant de vers brezillet ni frays,
Qu' eras no sai per cui
Tol hom l' onor selui
Que n' era adreit cazatz;
E si 'ls encoreillatz
Diran que ben estay;
Mas selh qu' ieu no diray,
Sera trop miells armatz;
E pueis si us embarjatz
De pretz ni de domney,
Mens avetz el conrey.
Ieu vi qu' om prezava chansos,
E que plasia tresc' e lays,
Mas eras vei, pus que hom s' estrays
De solatz ni de fagz gensors,
Ni l' afars dels fis amadors
Se viret de dreit en biays,
Que totz devers defui;
Que ja s' om se deblui
Las carns ni 'ls vis ni 'ls blatz,
E s' el acompanhatz,
A pretz non o tenray,
Ni crezutz non seray;
Mas no m segra 'l peccatz,
Que lai val pauc rictatz
Qui la men' a desrey,
Ni dreg non sec ni ley.
Er aug del rey qu' era plus pros
E plus valens en totz assays
De totz selhs que vianda pays,
Que sobret meians e majors,
E crec sos pretz e sas honors,
E non temia afan ni fays,
Que si lo planhon dui,
Lo ters lor o destrui;
Que m par mal ensenhatz,
Qu' ieu non cug qu' anc fos natz,
De Karlemagn' en say,
Reys per tant bel essay
Mantengutz e prezatz;
Mas ja leu non crezatz
Qu' afars tan mal estey
Qu' esems lo plaignon trey.
E que val doncs bella faissos,
Ni grans poders qu' aissi s' abays!
E ja passava part Roays
Lo noms e 'l pretz e la paors,
Entr' els pagans galiadors
Qu'anc us sols areire no 'ls trays;
Per que falh qui s desdui,
Pus aissi leu s' esdui
So qu' om plus vol ni'l platz,
De qu' ieu tenc per grevatz
Selhs que mais podon say,
Si non adobon lay,
Quan camjaran rictatz,
Qu' aian qualque solatz
De lur gran galaubey
Denant lo maior rey.
Qu' el trefas segles enveios
Dona piegz, s' elh que plus s' atrays
Non a suenh mas qu' el cors s' engrays,
E fassa cum que s pot son cors,
E l' arma pert ses lo socors
De lui cui sos covens a frays;
Qu'om tan gen no s' estui
Ni no s serra ni s clui
De belhs murs dentelhatz,
Quan sera lai passatz
Al port on no s' eschay
Qu'om merme son esmay,
Totz non sia ensarratz;
Per qu' es conseills senatz
Qu'om de sai se castey
Que sos tortz lai no 'l grey.
___
S'es chantars ben entendutz,
E sofrirs pretz e valor,
Per qu' es lag de trobador,
Des que son chans er saubutz,
Qu'el eis en sia lauzaire?
Que ben pareys al retraire
Si 'l n' eschai blasmes o laus.
E bos pretz reconogutz
Dur' ades d' una color,
Si 'l senhers gara com cor,
Qu'aissi sera greu vencutz;
E qui fort es rabinaire
No sap ni no s pot estraire
Qu' ans termini non repaus.
E bon' amistatz de drutz,
Qui la noyris ab temor,
Fa bon frug e bona flor,
Quan quascus n' eschai salutz;
E no us aizinetz gabaire
Si a ren fatz fis amaire,
Ans cove francs e suaus.
Qu' ieu ai d' amadors vistz nutz,
Pus i feron gabador;
Quan guerra sors entre lor,
Lo gabars es remazutz
Escarnitz; sobregabaire,
Dins o defors son repaire,
A pejor perilh que naus.
Lo vers auzitz e mogutz
Coma de bon trobador;
Pueis revertis en error
Lo chans quant era saubutz;
Qu'us s' en fasia clamaire
Dels ditz don autr' era laire,
Com fes de la gralha paus.
Rics savis decazegutz
Pus foron larc donador,
Quar per agrey de folhor,
Remania lur pretz nutz:
E cui sens non es guidaire
No sap ni pot a cap traire,
Ans par a la fin bertaus.
E ieu que sai sui vengutz,
Bos reys, per vostra valor,
E no i muov a comtador,
Mas del vers, quant er saubutz,
Ves lo vostr' entier veiaire;
Quar sai que ns es guitz e paire
De pretz e tenetz las claus.
E creys vos ades vertutz,
Cui que s vir de dreit en quaire;
E Dieus, si 'l platz, la us esclaire
Qu' ie us am servir, e non aus.
___
Que chantav' en un plays
Me desviet l'autr'ier
De mon camin, e m trays,
E justa 'l plaissaditz,
On fon l' auzels petitz,
Planhion, en un tropel,
Tres tozas en chantan,
La desmezur' e 'l dan
Qu'an pres joys e solatz;
E vengui plus viatz
Per miels entendr' el chan,
E dissi lur aitan:
“Tozas, de que chantatz
O de que vos clamatz?”
E cobret son mantelh
La maier, que sap mays,
E dis: “D'un encombrier
Que mov dels ricx savays,
Per qu' es jovens delitz,
Qu'aissi cum proez' es guitz
Ab bon pretz, qui 'l capdel
E 'l creis e 'l par enan,
Aissi son a son dan
Li peior dels malvatz;
Que si vos alegratz,
Ni 'n faziatz semblan,
Ilh vos aguisaran
Cum ja joys non aiatz,
Si dels non etz privatz.”
- “Toza, ges tan isnelh
No son vas bos assais
Cum foron li premier
Quant aondava jais,
E chantz era grazitz,
Qu' ieu eys en sui marritz,
Quar no trop qui m' apelh,
Ni m queira ni m deman;
Ans fui raubatz ogan
Entre tres reys prezatz,
Si que l' us dels regnatz
M' o vai contrarian;
E parec al ferran
Que m' era gen donatz,
E m fon mal prezentatz.”
- “Senher, d' avol fardelh
Se carg' e d' avol fays
Qui rauba soudadier,
Ni s' en vest ni s' en pays;
E 'l luecs es plus aunitz
On el es aculhitz.
Aital lairon fraidelh
Plen de mal e d' engan,
Si ja 'l sofre ni 'l blan
Nulh' auta poestatz,
Greu pot esser honratz;
Que ben leu se diran
Cylh que non o sobran
Qu'elh eys n' es encolpatz
O 'l n' eschai la meitatz.”
- “Amiga, el temps novelh
Solion esser guays;
Ar no vol hom vergier
Entro qu' el frugz l' engrays,
Ni non platz chans ni critz;
Totz lo mons es marritz,
E plus li jovenselh
Que nulh conort no fan;
Qu' ieu vi que per un guan,
Si lor fos enviatz,
Se mesclav' us barnatz
Que durava tot l' an;
Ar vos escondiran
Lur drusas amistatz,
Pus qu'en folh pretz triatz.”
- “Senher, li fort castelh,
Don la maleza nays,
E 'l mur e li terrier
De tort e de biays
An tolt dos e convitz,
Quar non es hom garnitz
Si non fai manganelh
Que pas sobre l' anvan,
D'on ira s pueis cridan
Us vilas enrabiatz:
Tota la nueg velhatz,
Qu' ieu ai auzit mazan!
Et adonc levaran ,
E vos, si non levatz,
Seretz n' ocayzonatz.”
- “E que m val si m revelh,
Amiga, ni m' irays?
Cuiatz vos qu' elh derrier
Se metan en eslays
Per aitals colps petitz?
Ni joves endurzitz,
Pus qu' el tira la pelh,
Se veynha melhuran
Per pauc colp de verguan,
Ni que s fassa vezatz?
Qu'us vers pros hom prezatz,
Ses domna pars un an,
Duptara pueis l' afan,
E tenra s per greviatz
Si ja re il demandatz.”
- “Si 'l senher de Bordelh,
Amics non sofr' el fays,
E no s da cossirier
C'om del tot non abays,
Lo mons fos totz peritz;
Que pois joys es falhitz
Re 'n tot l' als non espelh
A bon pretz benestan,
Ni ja lay non iran
Ni jois ni fes ni patz;
Qu'el senher regna iratz,
Qu'a luy s' azesmaran
Cilh qu' entorn luy seran;
E pus que joys li platz
Alegro s' en totz latz.”
- “Toza, ieu m' irai laissan
De chantar mays ongan
S'a mon Sobre Totz platz,
Que non sui enastratz.”
- “Senher, li dui Bertran
Say be que vos diran
Que us etz mal cosselhatz,
Si del chan vos laissatz.”
- “Toza, totz deshonratz
Es qui ama desamatz.”
___
Al honor Dieu torn en mon chan
Don m' era lonhatz e partitz,
E no mi torna braitz ni critz
D' auzels ni fuelha de verjan,
Ni ges no m' esjau en chantan,
Ans sui corrossos e marritz,
Qu'en mainz escritz
Conosc e vey
Que podera pechatz,
Per que falh fes, e sors enequitatz.
E cossir mout meravelhan
Com s' es lo segles endurmitz,
E com ben seca la razitz
E 'l mals s' abriv' e vai poian,
Qu' er a penas prez' om ni blan
Si Dieus es anctatz ni laiditz,
Qu' als Arabitz
Traitors, sens ley,
Reman Suria en patz,
E sai tenson entre las poestatz.
Mais pero ges non es semblan
Qu'om valens d' armas ni arditz,
Pos c'a tal coch' er Dieus falhitz,
Ja sens vergonha torn denan;
Mas selh qu' aura pres d' autrui bran
De grans colps, e del sieu feritz,
Er aculhitz,
E de son rey
Si tenra per pagatz,
Qu'el non es ges de donar yssarratz.
E pus de cor e de talen
Dona poder Sans Esperitz,
E 'l lonha qu' om no si' aunitz
Del Diable qu' es plen d' enjan,
Esquivan silh qu' ab Dieu iran,
Qu'us de sa forsa non s' iritz,
Qu'a penas vitz,
Per gran desrey
De vairas voluntatz,
Grans chauzimens venir, ni de manhs latz.
Mas des que seguem tuit un ban,
E chascus vol esser grazitz,
Qui mais pot, plus s' i afortitz;
Qu'aissi sapchan que venceran:
E sels ajudon que no i van
Per que Dieus sia mielhs servitz;
Pero so ditz
Qu' usquecx abney
So qu' el mon plus li platz,
E 'l segua nutz, qu' el sai venc despolhatz.
A! caitiva gen! que diran
Quant el remembrara 'ls ublitz,
E volra comte dels petitz,
De cels qu' er non l' ajudaran?
Veiretz ben que razon rendran
De quan qu' els aian senhoritz,
E ja lor guitz,
Fe que vos dey,
Qu'els auran mal guidatz,
No lor faran ni conortz ni solatz.
Ben sapchatz que m peza del dan,
Mas per l' anta m suy esbaitz,
Qu'els trefanetz, menut vestitz,
Que Dieu ni ley ni ben non an,
Fassan sobre nos so que fan,
Que lag nos an envilanitz;
Qu'anc non ausitz
En tal agrey,
Del temps que Dieus fo natz,
Tan gran perilh que tan leu fo portatz.
Pero, si vauc solatz cobran
Que m' eran lonhatz e partitz,
E mos vers es en joi finitz
Qu'era comensatz en ploran,
Des que las ostz qu'en aug qu' iran
E 'l socors dels reys es plevitz;
Mal er bailitz,
So vos autrey,
Soudans o amiratz
Quant ilh venran, si no son d' els loynhatz.
El coms Richartz es ben garnitz,
Et a 'ls sieus aizitz,
Qui que 'l n' envey;
Aitals afars me platz
Que ben es grans, e sia 'n Dieus grazitz.
___
A ben chantar
Coven amars
E locs e grazirs e sazos;
Mas, s' ieu n' agues dels quatre dos,
Non cug qu' els autres esperes:
Que locs mi dona joi ades
E la sazos de qu' ieu sui gais;
Que ges lo temps, quan l' erba nais,
Si ben s' agensa fuelha e flors,
Tan no m' ajud' en mon chantar
Cum precs e grazirs de senhors.
E per amar
Fon ja chantars
Grazitz, e pretz prezatz pels pros,
E fon que sol la sospeissos,
Ses autre pro qu' om hi cuides,
Ensenhava qu' om s' enanses
Vas totz los benestars d' eslais,
E que s penes, en mans assais,
Cum li cregues pretz e valors,
E que s chauzis de mescabar,
E il fos vils senhorils honors.
Era no m par
Que chastiars
Mi valgues ni clams ni tensos,
Pero no m cuich qu' anc Amors fos
Plus fina, s' amadors trobes,
Que, qui per dreg la razones,
Ades se meillura e val mais:
C'aissi, cum par fina als verais,
Sembla trefana als trichadors,
E lor engans fa 'l nom camjar,
Que, pus falh, non es fina Amors.
De castiar
Me suy tan pars
Que pro vetz n' estau cossiros,
Que vey qu' ab ponher d' esperos
Non puesc tan far que joi cobres:
Pero, si sos ditz averes,
Mos Bels Senhers, l' ira e l' esmais,
Qu' ieu n' ai sofert, mi fora jais
E forsa e valors e socors;
E deuria s' en plus coitar,
Car no 'n deman ni 'n vuelh d' alhors.
E s' ieu de far
Li fos avars
Don m' agues mandat ni somos,
Assatz l' aportera razos
Que ja covens no m' atendes;
Mas, s' ieu li sui verais, penses
Si s tanh que s volva ni s biais;
Que la bona esperansa m pais
E m' acompanha ab cantadors
E m' a faitz solatz recobrar,
Don m' era totz loignatz de cors.
E ges d' avar
No m par afars,
No m tolh qu' ieu no sia joios;
Qu'anc no parec que ben ames
Cela cui joi non agrades;
Qu'anc sens ni poders, que joi bais,
No m' agradet ni no m' atrais.
Mal aia irada ricors!
E qui que apel trop pensar
Saber, ieu dic qu' ans es follors.
A merce ar
Taing mercears
E franquesa als francs amoros,
E contra 'ls sobriers orgoillos
Orgoills e mals, que si s gardes
Dona al traspas, ans qu' el passes,
Ja vils ni sobriers ni savais
No il plagra, que no il taing s' apais
En tal obra don desonors
Li remazes, s' a rasonar
S' avenia entr 'els amadors.
Senher, sobre totz de colors
Son li drap, e qui 'ls sap triar
Falh, si compra los sordeiors.
___
Ben es dregz, pos en aital port
Nos a nostre Senher trames,
Qu'ab joi l' en referam merces,
E chascus ponhe, ab plans esfortz,
Qu'elh sia lauzatz e grazitz
Tant adreg guitz,
Cui terr' e mars e pluei' e vens
Serv e sap esser obediens;
E qui 'l ten car,
Ben pot esser fis qu' ai paguar
Venra centismes gazardos;
Ja 'l servizis non er tan bos.
E pos sabem qu' anc no fes tort
Ni fara d' aisso que ns promes,
Ans en sec ades maiers bes,
Pro deu valer nostre conortz;
Quar sel qu' els defragz e 'ls frunitz
E 'ls mal noiritz
Acuelh, e 'ls fai viure jauzens,
Be m sembla que 'ls rics penedens
Vuelha logar,
Si 'l cors e l' obra venen par,
Trop mielhs qu' els forfaitz sofraitos,
Quar mais val lor confessios.
Per que s degra 'l plus rics plus fort
Esforsar qu' om mais li plagues,
Pois gens garnirs ni bels conres
Ni cortesia ni deportz
No 'l notz, des que Sanhs Esperitz
Hi met razitz;
Ni ja per sos bels garnimens,
Pueis qu' es cortes et avinens,
Non deu doptar
Que nostre Senhers desampar
Los plus gent tenens ni 'ls plus pros,
Si non lur notz autra razos.
Ni non crei qu'en l' adreit deport,
Si 'l cor non falsa ni la fes,
Que si' aissi jujatz ni pres
Qu' al cor no 'l venga bos acortz
Selh que non sap esser maritz;
Qu'el cors me ditz:
Tan vau treballatz e temens,
Non puesc suffrir que non comens
Un sol chantar,
Ab que cujava remembrar
Los avols rics de valor blos,
Per qu' es falhitz condugz e dos.
E si non fos qu'en al m' acort
Don m' aven a pensar manes,
Anc non foron pieitz escomes,
E mais m' atendera 'l plus fortz,
Per qu' es jois e jovens aunitz
E pretz faiditz,
Ses ajud' e ses benvolens;
Qu' aissi cum fo 'l comensamens
De joi menar
Pels plus rics, ar lo fan baissar,
Tan paucs n' i a de coratjos
De far honradas messios.
E qui pogues tarzar la mort
Un jorn o dos que non vengues
Ben estera qu' om conquezes,
E non fora tan autz lo tortz;
Mas ieu cre qu' anc sellui non vitz
Qui 'n fos auzitz,
Cui vizis ni sabers ni sens
Ni manentia fos guirens
D'un mot parlar;
Don puesc ieu segur afizar
C' uei non son tan bellas meissos
Cum d' aver pretz entr' els baros.
E pos, per saber ni per sort,
Reys ni ducs ni coms ni marques
Non viu lo menor jorn del mes,
Com er del aver? metrem tortz,
Qu'elh no 'l falh tro qu' el er falhitz;
E l' avol critz
Renha e mostr' a mantas gens,
Las obras e 'ls captenemens,
E 'ls fai blasmar;
Per que s deuria suenh donar
Totz hom, mentre n' es lezeros,
Que no 'l remazes mal ressos.
Laissem estar las avols gens,
Qu'aissi s tanh a far als valens,
Que trop es greu d' els a parlar,
E pensem dels Turcs orgullos
Cum lur avols leys chaia jos.
___
Jois sia comensamens
E fis, ab bon' aventura,
D'un nou chan qu' era comens;
Quar sobravinens
Es e bona ma razos;
De far chansos
Sol hom dir qu' es falhimens;
Ar es bes e chauzimens
Qu' usquecx chan,
E digu' e mostr' en chantan
Quan ric gazardon aten
Sel qu' a Dieu ser bonamen.
Per qu' ieu, que n' er' alques lens,
Non tenc, per man d' escriptura,
Qu' al chantar non torn jauzens,
Tan mi sembla gens
E fis lo mestier, qu' ab sos
Vuelh far sermos
E precs contra 'ls noncalens,
Cui cors falh enans qu' argens;
Per qu' estan
Qu' al servizi Dieu non van
De pagans e d' avol gen
Deslivrar lo monimen.
E qui, dels fals mescrezens,
Non pensa ni s dona cura
Quom caia lor ardimens,
Viu cum recrezens;
Que mielhers luecs cre non fos
D' esproar los pros,
Qu' armatz de bels garnimens,
Sobre los destriers correns,
Conquerran
Benenans' e valor gran,
Don seran pueis viu manen,
E si moron eyssamen.
Mas que val esbaudimens
Al cor, s' el cap s' en rancura?
Ni que val forsa ni sens,
Quan non es parvens?
Dieus, qu' es lo cap e la cros
Don nos ven, sai jos,
Lo bes e l' ensenhamens
E l' adreitz captenemens,
Que l' enjan
E la pen' e 'l mal talan
E 'l vilan captivemen
Cuelh hom de la carn creissen.
Pos tals es sos mandamens
Coven, mentr' om viu ni dura,
Qu'a Dieu sia obediens;
Qu' amics ni parens,
Ni larga possessios,
Ni conques ni dos
Non valran dos aguilens
Al estrenher de las dens;
Mas penran,
Segon que servit auran,
Li bon ben e 'l mal tormen
Ses fin perdurablamen.
Dieus! E quan pauc val jovens
En qu' el cors creys e s melhura,
Si s pert lo melhuramens,
Reys omnipotens,
Ans que comens la sazos
En que hom er bos!
Qu' eras es paucs pros e gens,
Si sas colpas penedens
Non eschan
Dieu serven e 'l cor forsan,
Qu' aissi venra veramen
Al sieu premier estamen.
Per que m par recrezemens,
Si 'l reys, qu' es maiers, abdura
Los mals ni 'ls deschauzimens;
Qu'om sas ni valens
Estei del anar doptos,
Pueis es sospeissos
Qu' al anar sera guirens;
E las penas e 'ls turmens
Qu'en venran
Ira Dieus amezuran,
Si 'l platz, venjan o parcen,
Merce mesclat d' espaven.
Qu'el aten ben sos covens,
Qui qu' els an
Somoven ni abaissan;
E ten als larcs larc presen,
Cum larx senher largamen.
___
Be veg e conosc e say,
Per so quar proat o ay,
Que, qui plus el segl' estay,
Pus y a dol et esmay;
E selh que per pieitz maltray
Es fols e plus, quar no s tray
Lai on sap que tos temps may
Viura ses dol e ses pena.
Senhers Dieus, drechuriers, cars,
Humils, resplandens e clars,
Entre mos nessis pessars
Son endevengutz liars;
Mais ar conosc que l' amars
D'aquest segle es amars,
Qu'om n' es fols e tant avars,
Per que n' a pueis dol e pena.
Q' uei non es hom aut ni bas
Que per la greu mort non pas,
E doncx pessa de tu, las!
Que ja saps be que morras,
Et ades ves la mort vas;
E s' ans qu' om te met' el vas,
Non pensas, ja non seras
Nuls temps ses dol ni ses pena.
Vols que t done bon conort?
Fai de ton cor feble, fort;
Et aissi de ton gran tort
Trobaras ab Dieu acort;
Si non o fas, tem que t port
Tos fols volers a tal port
Que viuras apres la mort
Totz temps ab dol et ab pena.
Qu'om no viu II jors essems
Ses trebalh, e pueis falh temps
Qu'om mor doloiros ab gems,
E put pus mil tans que fems;
E si vols venir per temps
A Dieu, ni l' amas ni 'l tems,
Ja non seras de joi sems,
Ni trairas mays dol ni pena.
.jpg "Bernard de Ventadour. Bernatz del Ventadorn")
