Mostrando las entradas para la consulta butifarra ordenadas por fecha. Ordenar por relevancia Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta butifarra ordenadas por fecha. Ordenar por relevancia Mostrar todas las entradas

jueves, 29 de febrero de 2024

Lexique roman; Fardar - Fatigacio


Fardar, v., farder.

Voyez Denina, t. II, p. 297, et t. III, p. 22.

De fardar e de polir e de rigotar lurs caps, V. et Vert., fol. 70.

De farder et de polir et de friser leurs têtes.


Fardel, s. m., fardeau.

Voyez Denina, t. III, p. 22.

D' avol fardel

Se carga e d'avol fais.

Giraud de Borneil: Lo doutz chantz.

Se charge de méchant fardeau et de mauvais faix.

ANC. FR. Si l'a lié en un fardel.

Nouv. rec. de fables et cont. anc., t. II, p. 386.

Si ont moult bien apareillié 

Comme marcheanz lor fardel.

Roman du Renart, t. I, p. 139.

CAT. Fardell. ESP. (hato) PORT. Fardel. IT. Fardello. (chap. Fardell, fardells; v. fardellá. Lliga la borrassa en un fardell, que mon anem al atra finca.)


Farga, s. f., forge.

Voyez Muratori, Diss. 33. 

Com aurs en fuec e cum aciers en farga 

S' afina.

Guillaume de Durfort: Quar say. 

Comme or en feu et comme acier en forge s'afine. 

Fig. Tribulatio es la farga e lo martell de paciencia.

V. et Vert., fol. 66. 

Tribulation est la forge et le marteau de patience. 

CAT. Farga. ESP. PORT. Forja. (chap. Forja, forges; ya ha eixit més amún,  aon fique fabreguayar.)

2. Fargar, v., forger, fabriquer. 

En Guillelm Fabre sap fargar, 

Et anc nulh temps fabres no fo.

B. d'Auriac: En Guillem. 

(N. E. Ironía con el apellido Fabre, como Forges lo hizo con Fraguas.)

herrar es humano, forja, cómic, dibujo, hierro, herrar, errar es humano

Le seigneur Guillaume Fabre sait forger, et oncques jamais il ne fut forgeron.

Martella ab so martell sobre nostre dos, e 'll nos farga.

V. et Vert., fol. 44.

Martelle avec son marteau sur notre dos, et il nous forge.

Fig. Quant autres fan enguanas farguar. 

P. Cardinal: Un sirventes. 

Quand les autres font forger tromperies. 

Part. pas. I bastays cargatz

Sol d' esterlis de nou fargatz. 

V. de S. Alexis. 

Un portefaix chargé seulement de sterlings fabriqués de neuf.

Can l' archa fon fargada.

Trad. de la 1re épître de S. Pierre.

Quand l'arche fut fabriquée. 

Aytal mot son finch e fargat segon lati. 

Leys d'amors, fol. 69.

De tels mots sont formés et forgés selon le latin.

CAT. ESP. PORT. Forjar. (chap. Forjá.)


Farina, s. f., lat. farina, farine.

Coma aquel que purga la pura farina del bren. V. et Vert., fol. 35.

Comme celui qui purge la pure farine du son. 

Prov. Mas aras sai que mains fols pais, 

So di 'l reprovier, farina.

P. Camor: Iratz chant.

Mais maintenant je sais que farine nourrit maints fous, ce dit le proverbe.

CAT. ANC. ESP. Farina. ESP. MOD. Harina PORT. Farinha (N. E. galego Fariña, como la de Sito Miñanco). IT. Farina. (chap. Farina, farines; farinetes, lo minjá preferit de Pininfarinetes.)

2. Farnier, s. m., farinier. 

Per menador o per farnier.

Qu'el mounier o 'l farnier sia en colpa. 

Ieu son mouniers... o farniers. 

(chap. Yo soc moliné... o fariné.)

Cartulaire de Montpellier, fol. 140, 46 et 141. 

Par meneur ou par farinier. 

Que le meunier ou le farinier soit en faute. 

Je suis meunier... ou farinier.

ANC. CAT. Fariner. ESP. Harinero (: molinero).

3. Far, s. m., lat. far, escande, espèce de froment.

So mantas especias de froment, alcu es dit far.

Eluc. de las propr., fol. 208. 

Sont maintes espèces de froment, aucun est dit escande.

ESP. Farro (Triticum dicoccum). IT. Farro, farre.


Farsir, Frasir, v., lat. farcire, farcir, garnir, remplir, gonfler. 

Las ronhonadas dels moutons... non... farcirai, ni sobre aquelhas neguna graissa non sobrepauzarai.

Cartulaire de Montpellier, fol. 129. 

Je ne farcirai pas... les rognons des moutons, ni sur ceux-là aucune graisse je ne superposerai. 

Part. pas. Ventres replez e farsiz de grans viandas.

(N. E. No sé si Juaquinico Monclús entenderá esta frase en lengua occitana. Es el presidente de la Ascuma.)

Ascuma, Juaquinico Monclús, peix gros, pez gordo, Montclús, Esteban

Trad. de Bède, fol. 9.

Ventres pleins et farcis de quantité d'aliments. 

Dos fadestols ab aur farcis.

Roman de Gerard de Rossillon, fol. 90. 

Deux fauteuils garnis d'or.

(N. E. Más arriba: Fadestel, Fadestol, s. m., du germ. Fald-Stul, fauteuil, silla plegable, sillón.)

Sel de Milan ab lur farsida pansa.

T. d'Albert Marquis et de Rambaud de Vaqueiras: Ara m digatz.

Ceux de Milan avec leur panse gonflée. 

(N. E. No sé si se refiere a algunos antepasados de Oriol Junqueras.)

Fig. Del trachor de Metaplana

Qu'es d'engan frasitz e ples.

Guillaume de Berguedan: Chansoneta.

Du traître de Métaplane qui est farci et plein de tromperie.

CAT. Farcir. (chap. farsí, plená, omplí, rellená es castellanisme: farsixco o farsixgo, farsixes, farsix, farsim, farsiu, farsixen; farsit, farsits (ous rellenos), farsida, farsides; embutí: butifarra, butifarres, güeña, güeñes, llenguañissa, llenguañisses, churís, churissos, chorís, chorissos (choricer a Alcañís), salchicha, salchiches, chistorra, chistorres. Encara me dixo algún embutit, com la sobrasada mallorquina, la botifarra catalana, de aon ve lo nom de butifarrendum o botifarrendum, fuet, espetec, mortadela, salami, etc.)

Fastic, Fastig, Fasti, s. m., lat. fastidium, dégoût, répugnance, ennui. Fastic, es can no pot manjar.

Deudes de Prades, Aus. cass.

Dégoût, c'est quand il ne peut manger. 

Fastig es abhominacio no voluntaria de vianda et de beuragge.

Eluc. de las propr., fol. 91. 

Dégoût est abomination non volontaire de nourriture et de breuvage.

Fig. Lo demoni, que fay far lo peccat e lo procura, n' a fasti et abhominacio, cant hom lo fay. V. et Vert., fol. 19.

Le démon, qui fait faire le péché et le procure, en a dégoût et abomination, quand on le fait.

Hueimais fastics mi seria

Cobleiars d'aisso que no m cal.

B. Zorgi: Mout fai. 

Désormais me serait dégoût de faire des couplets de ce dont ne me soucie.

Loc. Tenon s'a fastic

Qui tot non lor o gic.

P. Cardinal: Li clerc si.

Ils tiennent à ennui qui ne le leur laisse tout.

CAT. Fastig. ANC. ESP. (MOD. Hastío, asco) PORT. Fastio. IT. Fastidio.

(chap. Fástic, fastics; asco, ascos, asquejat, asquejats, asquejada, asquejades; vómit, vomits, v. vomitá, gitá, arrojá, traure los feches.)

2. Fastigos, adj., fastidieux, dégoûté.

Fastigos,

Chufaniers e vils janglos.

P. Vidal: Abril issic.

Dégoûté, railleur et vil hableur.

CAT. Fastigos. ESP. Fastidioso. ANC. PORT. Fastioso. PORT. MOD. IT. Fastidioso. (chap. Asquerós, asquerosos, asquerosa, asqueroses; igual algú diu fastigós, pero yo no may; vomitiu, que fa vómit, asquerós, que done asco, me fa escrúpol, repelén, repulsiu, etc.)

3. Fastir, v., lat. fastidire, dégoûter, ennuyer, fatiguer.

Car no vol fastir (N. E. vol : vuelh, vull)

Ma bel' amia.

G. Faidit: Solatz e chantar.

Car je ne veux ennuyer ma belle amie.

IT. Fastidire.

4. Fasticar, v., être dégoûté, avoir dégoût, dégoûter.

Pueis donatz la

A sel auzel que fastica.

Deudes de Prades, Auz. cass. 

Puis donnez-la à cet oiseau qui a dégoût.

Part. pas. Tant es malvatz,

Qu' eu fastigatz

Sui e lassatz.

Esperdut: Qui non. 

Tant est mauvais, que j'en suis dégoûté et lassé. 

CAT. Fastiguejar. ESP. Fastidiar. IT. Fastidiare. (chap. Fastidiá es doná fástic a un atre, molestá. Algo o algú te fa fástic, disgust, malestá, ganes de vomitá, arrojá o “gitá”, com se díe als masos de Beseit – Arnes, perque yo hay conegut a una dona que u va di están a la taula. Este gitá encara se fa aná al aragonés, y tamé foragitá, jetter en fransés.)


Fat, s. m., lat. fatum, destin, destinée, fatalité.

Ay avut aytal fat tota ora,

C' amoros soi et amoros serai.

(chap. literal: Hay tingut tal mala fortuna a tot' hora, que amorós soc y amorós siré o seré.)

Perdigon: D' amor non puesc.

J'ai toujours eu telle destinée, qu' amoureux je suis et amoureux je serai.

Vos volem demostrar, 

Per entendre pus clar, 

Qu' es astres ni qu' es fatz.

Nat de Mons: Al bon rey.

Nous vous voulons démontrer, pour entendre plus clair, qu'est astre et qu'est destinée.

Gayne, so a ditz Karles, Dieus ti done mal fat.

Roman de Fierabras, v. 787.

Ganelon, ce a dit Charles, que Dieu te donne mauvaise destinée.

ANC. FR. Il n'appartient qu'aux fatz d'establir le fat ou destinée.

Camus de Belley, Diversités, t. II, fol. 283. 

CAT. Fat. ANC. ESP. Fato. ESP. MOD. Hado. PORT. Fado (N. E. como la canción más conocida del país). IT. Fato. (chap. mala sort, mala fortuna, mal destino, fatalidat.)

2. Fada, s. f., lat. fatua, fée. 

Toza, fi m ieu, gentil fada 

Vos adastret, quan fos nada, 

D'una beutat esmerada.

Marcabrus: L'autr'ier. 

Jeune fille, me fis-je, quand vous fûtes née, gentille fée vous doua d'une beauté pure. 

Selhui fadet gentils fada 

A cui fon s' amors donada.

Marcabrus: Estornelh. 

Gentille fée doua celui à qui son amour fut donné.

ANC. ESP.

Que las mis fadas negras no se parten de mi. 

Arcipreste de Hita, cop. 798. 

CAT. Fada. ESP. MOD. Hada. PORT. Fada. IT. Fata. (chap. Hada, hades; diém tamé hada madrina y no hada padrina, cuan diém padrina a la dona que mos porte a la pila a batejá.)

- Sorte d'araignée.

Aranhas c'om apela fadas.

Deudes de Prades, Auz. cass.

Araignées qu'on appelle fées.

3. Fachurier, Fachilador, s. m., enchanteur, magicien, sorcier.

Fachuriers e devins

Et autres galiarts que sabien diablias.

(chap. Magos y adivinos y datres impostós que sabíen diablures.)

V. de S. Honorat.

Magiciens et devins et autres imposteurs qui savaient diableries.

Li non cast, li fachilador, li homicidi.

Trad. de l'Apocalypse de S. Jean, ch. 22. 

Les non chastes, les sorciers, les homicides.

ANC. CAT. Fatiller, fadador. ANC. ESP. Hadador. (MOD. encantador, mago, quien hace sortilegios: sortílego. PORT. Feiticeiro. (chap. Encantadó, mago, adivino, bruixa, bruixes, bruixot, bruixots, curandero, curanderos, curandera, curanderes, perque ne ñabíen que coneixíen técniques com la de traure lo enfit, curá chiquets herniats, que no són sol físsiques. Men enrecordo de que mon yayo Tomás ne coneixíe un prop de Tortosa. Allacuanta anaben caminán a Tortosa desde Beseit (y tornaben lo mateix día) ben assobín, per la actual senda GR-8, a un tros encara se pot vore la antiga calsada romana.

Al llibre Pedro Saputo podéu vore una bona crítica irónica cuan se fa meche, per ejemple, los “flarets” que li fot pel cul a un agüelo per 

La Almunia de Doña Godina o prop. Y al Decamerón en chapurriau bastantes práctiques de nigromansia y datres encantamens, póssimes, etc.)

4. Fachilieira, Faitileira, s. f., sorcière, fée, magicienne.

Las faitileiras pudens.

Marcabrus: Pus mos. 

Les sorcières puantes.

Crezo vilhas fachilieiras. Brev. d'amor, fol. 131.

Croient vieilles sorcières.

ANC. CAT. Fatillera. PORT. Feiticeira.

5. Fachilhayritz, s. f., sorcière.

Falsas vielhas fachilhayritz 

Per cosselhar qualque bevenda.

Brev. d'amor, fol. 131.

Fausses vieilles sorcières pour conseiller quelque breuvage.

6. Fachillamens, Faitilhamens, s. m., enchantement, sorcellerie.

Cill que fan faitilhamens.

Marcabrus: Pus mos. 

Ceux qui font sorcelleries.

Fachillamens se trouve dans des variantes.

7. Fadar, Faidar, v., féer, douer, enchanter.

En aissi m fadet mos pairis 

Qu'ieu ames e no fos amatz.

G. Rudel: Lanquan li jorn. 

Ainsi mon parrain me féa que j'aimasse et ne fusse aimé.

Aissi m fadero tres serors

En aquella ora qu'ieu sui natz,

Que totz temps fos enamoratz. 

Folquet de Romans: Domna ieu pren. 

Ainsi trois soeurs me douèrent en cette heure que je suis né, que je fusse toujours enamouré. 

Part. pas. Nuls hom faidatz.

Pistoleta: Aitan sospir.

Nul homme féé.

So qu'es predestinat 

O fadat per natura.

Nat de Mons: Al bon rey. 

Ce qui est prédestiné ou doué par nature. 

ANC. FR. Je cuit que cist hom est faez.

Fables et cont. anc., t. III, p. 430. 

C'est une chose faée.

Charles d'Orléans, p. 264.  

Sachiez de voir que l'espée 

Est en tel manière faée.

Nouv. rec. de fables et cont. anc., t. I, p. 144.

ANC. ESP. Que los que a vos fadaron

Non sean verdaderos en lo que adevinaron.

Arcipreste de Hita, cop. 125.

ANC. CAT. Fadar. ESP. MOD. Hadar. PORT. Fadar. IT. Fatare.

8. Fachurar, Faiturar, v., enchanter, ensorceler, fasciner.

Ab sos bels huoills amoros, 

De qe m poizona e m faitura 

Silh que m'a joya renduda.

B. de Ventadour: Aitantas bonas.

Avec ses beaux yeux amoureux, avec quoi m'empoisonne et m'enchante celle qui m'a rendu la joie.

ANC. CAT. Fatillejar.

L'ancien français employait le substantif faiture et faicturerie pour sorcellerie.

Sorceries, charoiz et faitures soubs le sueil de l' uys de l'hostel. 

Lett. de rém. de 1376. Carpentier, t. II, col. 348.

Par leurs sorceries et faictureries. 

Lett. de rém. de 1446. Carpentier, t. II, col. 348.


Fat, adj., lat. fatuus, fat, fou, ignorant, sot, simple, imbécile.

(N. E. Esta palabrica la conocen bien algunos fatos de Huesca, como los de la CHA, que salieron después del diluvio a regar con botas de goma y chubasquero.)

Si m partetz un juec d'amor, 

No suy tan fatz

No sapcha triar lo melhor 

Entr' els malvatz.

Le Comte de Poitiers: Ben vuelh. 

Si vous me départez un jeu d'amour, je ne suis si sot que je ne sache choisir le meilleur entre les mauvais.

Quar ab vos son fadas las conoissens.

Pons de Capdueil: Humils e fis. 

Car avec vous sont sottes les savantes. 

Qui s vuelha m'en tenha per fat.

R. Rigaut: Tota domna.

Qui se veuille m'en tienne pour imbécile. 

Falhon per fadas enpreizos.

H. Brunet: Lanquan son.

Manquent par folles entreprises. 

Substantiv. Sa beutatz

Fai 'ls fols e 'ls fatz 

Tornar senatz. 

Raimond de Miraval: Forniers per mos. 

Sa beauté fait retourner sensés les fous et les simples. 

Proverb. Si voletz el segle parer,

Siatz en luec folhs ab los fatz.

P. Rogiers: Senher Raymbaut.

Si vous voulez paraître au siècle, soyez en lieu fou avec les fats. 

ANC. CAT. Fat. ESP. PORT. IT. Fatuo. (chap. ignorán, capsot, simple, imbéssil, idiota, borinot, cap de soca, tonto, atontat, apamplat, etc; per a resumí: Tomás Bosque. Per a les dones tamé ñan varians. Vore la retahíla de piropos que Pedro Saputo li va di a una dona agüela.)

2. Fad, adj., lat. fatuus, fade. (chap. sossa, sense sal, sense gust.)

Si la sal es fada, en que la saborares?

Trad. du N.-Test., S. Marc, ch. 9. 

Si le sel est fade, avec quoi lui donnerez-vous de la saveur?

De sabor... fada. Eluc. de las propr., fol. 271. 

De saveur... fade.

CAT. Fad. IT. Fado.

3. Fadamen, adv., follement, sottement.

Quan fadamen 

Parl' om soven.

Giraud de Borneil: Quar non ai. 

Quand on parle souvent sottement.

4. Fadet, adj. dim., frivole, léger.

Fadet joglar, 

Con potz pensar 

Aquo qu'es greu per eyssernir?

Giraud de Calanson: Fadet joglar. 

Frivole jongleur, comment peux-tu penser ce qui est pénible pour discerner?

5. Fadelh, adj., fat, fou.

Trobat m'an nesci e fadelh,

Quar no sai aver ajustar.

B. Martin: Farai un vers. 

Ils m'ont trouvé niais et fou, parce que je ne sais pas amasser richesse.

6. Faduc, adj., fade, fastidieux, ennuyeux, méprisé.

Vos, drutz, etz gent faduca.

Gavaudan le Vieux: Lo vers deg. 

Vous, galants, vous êtes gent ennuyeuse. 

Pel joglareiar faduc.

Garins d' Apchier: Aissi con. 

Par le bouffonner fastidieux. 

Substantiv. En totz bos sens ab los faducx. 

Marcabrus: Al departir. 

En tous bons sens avec les ennuyeux.

7. Fatonier, Fantonier, adj., fou, niais, fantastique, faquin, fanfaron.

Albertet, ben vos teng per fatonier, 

Car mais prezatz foudat que sen.

T. d' Albertet et de Pierre: En Peire. 

Albertet, je vous tiens bien pour fou, car vous prisez plus folie que sens.

Non amest cusson ni fantonier.

G. Rainols d'Apt: Quant aug. 

Vous n'aimâtes goujat ni faquin. 

Ni vuellas esser menuziers

En tos avers ni fatoniers.

Deudes de Prades, Poëme sur les Vertus. 

Ni veuilles être mesquin ni fanfaron dans tes richesses.

8. Fatuitat, s. f., lat. fatuitatem, fatuité, sottise, niaiserie.

Gran re de paraulas, las quals escriure es fatuitatz.

Leys d'amors, fol. 120. 

Beaucoup de paroles, lesquelles écrire c'est sottise. 

CAT. Fatuitat. ESP. Fatuidad. PORT. Fatuidade. IT. Fatuità, fatuitate, fatuitade.

9. Fades, s. m., fadaise, impertinence, fatuité.

En crides pueis mon fades.

P. Raimond de Toulouse: Ar ai ben. 

En criât ensuite mon impertinence. 

Loc. Sitot m'o tenetz a fades.

Rambaud d'Orange: Escotatz. 

Quoique vous me tenez cela à fadaise.

10. Fadeza, s. f., fadaise, sottise, fatuité.

Corona del sabi es sa richesa, e 'l no sens del fol es fadeza.

Trad. de Bède, fol. 36.

Couronne du sage est sa richesse, et le non-sens du fou est folie.

Fig. Ab un ram de fadeza,

Del portar temeros 

Estara vergonhos.

G. Riquier: Si m fos. 

Avec un rameau de fatuité, il restera honteux du porter modeste.

ANC. FR. J'abhorre, en y pensant, moy-mesme et ma fadesse.

Ronsard, t. II, p. 1302. 

CAT. Fadea. (N. E. Esta palabra huele a lengua valenciana.)

11. Fadenc, s. m., fadaise, niaiserie. 

Ab los cortes apren hom cortesias,

Et ab los pecx, fadencx e gamusias.

G. Olivier d'Arles, Coblas triadas. 

Avec les courtois on apprend courtoisies, et avec les sots, niaiseries et bêtises.

Tug lor fait son de fadencx.

P. Raimond de Toulouse: Era pus. 

Tous leurs faits sont de fadaises.

12. Fadeiar, v., extravaguer, gausser, ridiculiser.

Mas talant a de fadeiar 

Qui so que te vol demandar.

Deudes de Prades: Ab lo dous. 

Mais a désir de gausser qui ce qu'il tient veut demander.

Mesura m dis qu' eu non domnei, 

Ni ja per domnas no fadei.

Garins le Brun: Nuoitz e jorn. Var. 

Raison me dit que je ne fasse pas le galant, ni que jamais je n'extravague pour dames.

Com cel qu' en tot cant vol far se fadeya. 

T. de Jean Lag et d'Ebles: Qui vos dara.

Comme celui qui en tout ce qu'il veut faire se ridiculise.

13. Enfadezir, v., faire le fou, bouffonner, rendre fou. 

Ben poiras, fol, enfadezir.

Giraud de Calanson: Fadet joglar. 

Tu pourras bien, fou, bouffonner. 

No m' en pot nuls fagz enfadezir.

Folquet de Marseille: Ja non cug. 

Nul fait ne m'en peut rendre fou. 

CAT. Enfadeir.


Fatigar, v., lat. fatigare, fatiguer.

Part. pas. Jhesus fon fatiguat.

Trad. du N.-Test., S. Jean, ch. 4.

Jésus fut fatigué.

Fig. Els esperitz d'aquels... fatigatz de sol l'auzir.

Leys d'amors, fol. 114. 

Les esprits de ceux-là... fatigués seulement de l'entendre. 

CAT. ESP. PORT. Fatigar. IT. Faticare. (chap. fatigá, fatigás: yo me fatigo, fatigues, fatigue, fatiguem o fatigam, fatiguéu o fatigáu, fatiguen; fatigat, fatigats, fatigada, fatigades; cansá, agotá, baldá, chafá, etc.) 

2. Fatigacio, s. f., lat. fatigatio, fatigue.

Ses enueg et fatigacio.

De labor et fatigacio.

Eluc. de las propr., fol. 106.

Sans ennui et fatigue.

De labeur et fatigue.

ESP. Fatigación (fatiga). (chap. fatiga, fatigues; cansamén, cansamens; baldamén, baldamens; agotamén, agotamens; chafamén, chafamens.)

martes, 28 de marzo de 2023

EL DIALECTO MURCIANO Y SUS VARIEDADES, Francisco Gómez Ortín

EL DIALECTO MURCIANO Y SUS VARIEDADES, Francisco Gómez Ortín



https://www.um.es/tonosdigital/znum5/monotonos/Curricul.htm

  • Ababol: Amapola
  • Abonico: Hablar en voz baja
  • Abora: Ahora
  • Abruzaera: Mecedora
  • Abruzar: Mecer o columpiar
  • Abuja: Aguja
  • Acacharse*: agacharse
  • Acamarse: Estropearse los frutos en la planta
  • Achantarse: Callarse, esconderse
  • Acho: Interjección, saludo (Apócope de muchacho)
  • Acieca: Acequia, canal de riego
  • Afoto: Fotografía
  • Agora: Ahora
  • Aguaeras: Sobre albarda de pleita con cuatro compartimentos para colocar cántaros
  • Aguatocho: Cenagal o balsa pequeña
  • Agüeras: Aguaderas
  • Aguilando*: Aguinaldo
  • Ajuera: Afuera
  • Ajuntaera: Unión, asociación
  • Alacrán: Escorpión
  • Aladroque: En Murcia, cartagenero
  • Alante: Adelante o delante
  • Alarbe: Hombre inculto o brutal
  • Alarís: Alhelí
  • Alazor: Azor, ave rapaz diurna
  • Albarca: Abarca
  • Albellón*: Albañal (conducto de aguas residuales)
  • Albercoque*: Albaricoque
  • Albercoquero*: Albaricoquero
  • Alboroque / Arboroque: Invitación, convite para celebrar algo
  • Alcabo: Al fin. A la postre
  • Alcacil* / Alcancil: Alcachofa
  • Alcancia: Hucha
  • Alcuza: Pequeño recipiente de cocina para el aceite
  • Aletría*: Fideos
  • Alenjos: Lejos
  • Alfarda: Contribución por el aprovechamiento de las aguas
  • Alfarrazar:Ajustar alzadamente el valor de los frutos en el árbol, antes de la recogida
  • Alhábega*: Albahaca
  • Aligenciar: Adquirir, obtener, agenciar
  • Aljibe: Cisterna casera para recoger agua
  • ÁlimaAlma
  • Almostrá: Capacidad de una mano, puñado / Almosta, aumosta es la capassidat de les dos mans ? /
  • Alpargate* / Apargate: Alpargata
  • Alpicoz: Alficoz, variedad de pepino más alargado y fino que el normal
  • Aluego: Luego
  • Amanoso: Manejable o fácilmente transportable
  • Amoquinar: Pagar lo que se debe
  • Amoto: Motocicleta
  • Amorgonar*: Amugronar
  • Anca: Cadera.
  • Ancá: En casa, a casa.
  • Ande: Donde, adonde
  • Angarillas: Sobre albarda de hierro curvo para colocar sacos o haces
  • Angor*: Angustia, ansiedad
  • Anguno: Alguno
  • Anochecer: Escurecer
  • Anque: Aunque
  • Ansa: Asa, asidero
  • Antiyer: Anteayer
  • Antonces: Entonces
  • Añidir: Añadir
  • Apalancar: Apoyar, afirmar
  • Apañao: Mañoso. Guapo
  • Aparejo: Albarda de burro o mula
  • Apechusques*: utensilios, herramientas. Por extensión cualquier conjunto de objetos manuales o transportables
  • Aperreao: Fatigado por el trabajo
  • Apiojarse: Dicho de una planta; Llenarse de pulgón.
  • Aponar: agachar, inclinar o bajar alguna parte del cuerpo
  • Aporrear: Golpear
  • Aposarse: Posarse
  • Aposo: Poso
  • Aprietar: Apretar
  • Aquese: Ese, pronombre demostrativo
  • Aqueste: Este, pronombre demostrativo
  • Aquesto: Esto, pronombre demostrativo
  • Arbullo: Orgullo
  • Ardil: Ánimo, presteza, astucia. Ardid
  • Arracás: Arracadas, pendientes, aretes
  • Arradio: Receptor de radio
  • Arramblar: Recoger todo, arrastrar
  • Arrejuntar: Acopiar
  • Arribota: Muy arriba, en la cumbre
  • Arricuperar: Recuperar
  • Arrodear: Rodear
  • Arrope: Líquido dulce hecho con mosto de uva
  • Arrufaldarse: Hacer demostración de disgusto, rezongando
  • Artígulo: Artículo
  • Asaúra: Asadura, pulmones de un animal
  • Ascrebíos: Escritos, textos
  • Ascribiores: Escritores
  • Asentar: Sentar
  • Asín: Así
  • Atascao*: Pertinaz, obstinado, terco
  • Atiforrar: Atiborrar
  • Atoba: Adobe , ladrillo de barro
  • Atocha: Mata de esparto
  • Aturullar: Atolondrar
  • Aturullamiento: Atolondramiento
  • Ávaro: Avaro
  • Avellanas: Cacahuetes
  • Avellanas finas: Avellanas
  • Averío: Ganado de labor de una finca
  • Azadar: Azahar
  • Azogue: Particularidad de algunos niños que les impide permanecer quietos y tranquilos. "Este zagal tié azogue y no para de moverse"

B

  • Babi: Guardapolvos que se les pone a los niños en la escuela. Por extensión todos los guardapolvos
  • Bajoca*: Judía verde
  • Baladre: Adelfa
  • Baleo: Estera grande de pleita
  • Baldao: Extremadamente cansado. “Llevo todo el día trabajando, estoy baldao”.
  • Baldosa: Acera
  • Balsón: Charco grande lleno de agua
  • Bambolla: Ampolla
  • Bambos: Zapatillas de deporte
  • Bancal*: Huerto
  • Banco*: Caballete de escalera doble
  • Bardiza*: Valla, vallado
  • Bardomera: Broza de arrastre del agua
  • Barraca: Casa típica de la huerta
  • Barraco: Verraco
  • Barza: Especie de bolsa de pleita con tapa para llevar el recao
  • Barrigaverde: En Cartagena, murciano
  • Becicleta: Bicicleta
  • Berrinche*: Enfado grande
  • Bilocha: Cometa, juguete infantil
  • Binza*: Simiente del tomate o pimiento
  • Biñuelos: Buñuelos
  • Biznaga: Ramillete de jazmines en forma de bola
  • Blanca*: Urraca
  • Blanco: Embutido de cerdo, huevo y especias semejante a la butifarra
  • Blincar: Brincar, Saltar
  • Boja: Boj, arbusto
  • Bolchaca: Bolsillo
  • Bollero: Que tiene suerte
  • Bollicos: Dulce navideño a base de almendra, miel y chocolate
  • Boria: Boira, niebla
  • Borneo: Paseo. Ej: "Vamos a darnos un borneo por la plaza"
  • Borrar: Removerse las plantas para brotar
  • Borrón: Brote de los árboles
  • Botijón: Botijo redondo, de dorso plano para colgar al carro
  • Botijoso: Tartamudo
  • Boyero: Conductor de carro de bueyes
  • Bozo: Bozal
  • Brazal: Canal de riego
  • Brazao: Haz que se puede abrazar
  • Brear: Pegar muchísimo. “Me metí en una pelea y me han breao”
  • Brevón: Fruto temprano de la higuera pajarera
  • Buba: Daño
  • Bubo: Búho
  • Buchara: Cuchara
  • Buchillo: Cuchillo
  • Bufao: Hinchado
  • Bufar*: Soplar. Hinchar soplando
  • Bufeta: Ampolla
  • Buche: Tripa, barriga
  • Bujero: Agujero
  • Busano: Gusano

C

  • Ca: Donde, en casa de. Ej: "Está ca su suegra"
  • Caballón: Promontorio de tierra para dividir bancales
  • Cabañuelas: Pronóstico del año por el estado del tiempo en el mes de agosto
  • Cabernera / Cavernera: Jilguero
  • Cachusca: Bota para lluvia
  • Cagalera: Diarrea
  • Cagao: Asustado
  • Cagueta: Diarrea. Pusilánime, cobarde
  • Calentor: Calor
  • Calichazo: Trago
  • Caliche*: Juego típico de la huerta
  • Calistro: Eucalipto
  • Camisón: Camisa de hombre
  • Canalera*: Chorro de agua de lluvia que cae por los canales de los tejados
  • Cancán*: Molestia, fastidio
  • Cancanoso: Latoso, pesado
  • Cangrena: Gangrena
  • Canguelo: Miedo, temor
  • Cachumbo: Trasto, cacharro
  • Canear*: Calentar al sol algo.
  • Canijo: Débil o enfermizo
  • Cansera*: Cansancio, fatiga
  • Cantearse: Moverse
  • Cantusear*: Canturrear
  • Caparra*: Garrapata
  • Caparrón: Alcaparrón
  • Capaza*: Esportilla, capacho, ordinariamente tejido con palma
  • Capazo: Recipiente de pleita de uso agrícola
  • Capillo: Capullo del gusano de seda
  • Capuzar: Chapuzar, meter a alguien de cabeza en el agua
  • Capuzón*: Chapuzón
  • Carrasca: Encina
  • Carricoche: Carrito para llevar niños
  • Carrizo: Cañas pequeñas de un cañar
  • Cascaruja*: Cascajo (conjunto de frutas de cáscaras secas)
  • Catalana: Bocadillo o tostada con aceite, tomate y jamón
  • Cebollazo: Golpe contundente propinado con violencia
  • Cenaoria: Zanahoria
  • Cencia: Ciencia
  • Cerriche: Mala hierba
  • Chache: Tío, hermano de los padres
  • Chacho: Aféresis de muchacho. Tío, hermano de padre o madre
  • Chambi: helado, especialmente los que vienen como sándwiches con dos galletas
  • Chapina: Concha de cualquier molusco
  • Charate: Saltamontes
  • Chepa*: Corcova, joroba
  • Cherro: Becerro, ternero
  • Chicharra: Cigarra
  • Chiche: Carne comestible que se le ofrece a los niños
  • Chichipán: Herrerillo, pequeño pájaro insectívoro. “Se ha quedado muy delgado, parece un chichipán”
  • Chinchar: Molestar, causar desasosiego
  • Chino: Cerdo
  • Chispa: Porción pequeña, poca cosa
  • Chispao: Borracho
  • Chispera: Borrachera
  • Chisquero: Mechero de chispa y mecha
  • Chulla*: Loncha de carne
  • Chuminá: Tontería. Sin valor. Escaso
  • Chumino: Órgano sexual femenino
  • Chuscarrar: Chamuscar. Tostar con exceso un asado o frito
  • Chusco: Trozo de pan
  • Cieca*: Acequia
  • Clisao: Eclipsado, adormilado
  • Clisos: Ojos
  • Cloca: Clueca, llueca
  • Closar: Encajar
  • Cobollo: Cogollo, brote que arrojan los árboles y otras plantas
  • Cocón: Hueco que produce la caída del agua
  • Cofín: Rodete de pleita para moler aceituna
  • Cojitranco: Cojo, tullido
  • Colaña*: Madero para sostén de la techumbre
  • Comencipiar: Empezar, comenzar, principiar
  • Comencipio: Principio, inicio
  • Companaje*: Fiambre
  • Conservancia: Conservación
  • Conticoneso: No obstante
  • Coqueta: Cómoda, mueble
  • Corba: Parte de detras de la rodilla
  • Corca*: Carcoma
  • Corcar*: Carcomer
  • Cornazo: Cornada
  • Corrental: Chato de vino
  • Correntía*: : Riego de inundación
  • Cordeta*: Cuerda fina de esparto verde
  • Cordonera: Cordón
  • Cornijal: Rincón
  • Cortao: Precipicio
  • Corvilla: Instrumento menor que la hoz, para segar alfalfa
  • Coscaletas: Caminar sobre la espalda de otro, y asido del cuello para no caerse
  • Costillejas: Costillas de cerdo
  • Costón*: Malecón a orillas de un río
  • Coyeron: Arco de cuero relleno de paja, aparejo de animales
  • Cranco: Cangrejo
  • Crespillo: Torta fina crujiente de masa con aceite y sal
  • Crilla: Patata
  • Crío*: Niño
  • Crujío: golpe para corregir una conducta. “¡Te voy a dar un crujío que te vas a enterar!”
  • Cualo: Cuál.
  • Cuasi: Casi
  • Cuarsiquier: Cualquier
  • Cucarse: Agusanarse las legumbres u otros alimentos
  • Cuñao: Tratamiento habitual entre colegas

D

  • Danone: Yogur (por extensión)
  • Dende: Desde
  • Der: Del, De él. Ej: "vengo der pueblo"
  • Desansiao: Decaído, falto de ánimo, entristecido
  • Desapartar: Apartar
  • Desbrebao: Sin gas. Ej: “Esta Fanta está desbrebá”
  • Descambiar: Cambiar un artículo en una tienda
  • Desenliar: Desliar
  • Desipela: Erisipela, Inflamación de la dermis, caracterizada por el color rojo
  • Deslechar: Quitar a los gusanos de seda los desperdicios
  • Desmayao: Muerto de hambre. Un don nadie
  • Desperfollar*: Deshojar la mazorca del maíz y otras plantas u objetos
  • Desroñar*: Quitar a los árboles las ramitas ruines, para que tomen más vigor las otras
  • Difensa: Defensa
  • Dimpués: Después
  • Dispierto: Despierto
  • Dista: Hasta
  • Doncel: Ajenjo. Planta medicinal que se emplea como tónico estomacal
  • Dondorondón: Personaje ridículo (insulto)

E

  • E: De, preposición
  • Educancia: Educación
  • Ejraciao / ejaciao: Desgraciado
  • Embarajar: Barajar
  • Embolicar*: Enredar, complicar una cosa
  • Embozar*: Obstruir un conducto
  • Emperifollá: Muy adornada, maquillado, arreglada
  • Emperrarse: Ser tozudo
  • Emputecío: Propenso a las prostitutas
  • Encanarse: Desgañitarse
  • Encandilar: Deslumbrar
  • Encangrenao: Encorajinado
  • Encarruchar: Dirigir, conducir, llevar por el camino deseado
  • Encasquetar: Cargarle a otro la carga, trabajo o cosa no apetecible
  • Encharcarse: Inundarse
  • Encomedio: en medio de
  • Endimás: Además
  • Endiñar: Golpear
  • Enflechado: Participio de enflechar, ir como una flecha
  • Enfollonáo: Borracho
  • Enfurruñao: Enfadado
  • Enjamás: Jamás
  • Enga: Venga
  • Enjugascarse: Enfrascarse los niños en el juego, sin poner atención en lo que se les enseña
  • Ennoviao: Enamorado
  • Enrabietarse: Montar en cólera
  • Enritao: Irritado
  • Enrobinao: Cubierto de herrumbre, oxidado
  • Enruna: Cieno, tierras o malezas que se depositan en el fondo de las acequias
  • Ensalá: Ensalada, lio, follón
  • Ensoñiscao: Adormecido, medio durmiendo
  • Entandar*: En una comunidad de regantes, distribuir las horas de riego
  • Entavía: Todavía
  • Entrapizarse: Cubrirse de polvo la ropa, de tal forma que no pueda limpiarse aunque se intente
  • Envacunar: Aplicar la vacuna
  • Enviciao: Viciado
  • Enza*: Inclinación, afición. Señuelo
  • Equilicuá: Así es, exacto
  • Esaborio: Sin gracia, soso
  • Escacharrarse: Romperse
  • Escalabrar: Descalabrar
  • Escaldufar*: Sacar caldo de la olla que tiene demasiado
  • Escarcuñar* / Escarcullar: Examinar, inquirir, averiguar
  • Escardar: Podar
  • Esclafar*: Quebrantar, estrellar
  • Esclafarse: Sentarse
  • Escorreor: Compuerta para detener o soltar las aguas de un canal o acequia. Canal de avenamiento
  • Escrebiór: Escritor
  • Escupinajo: Escupitajo
  • Escurecer: Oscurecer, hacerse de noche
  • Escurrir: Exprimir. Ej: "Escurir un limón"
  • Esfarón: Resbalón
  • Esfararse: Resbalarse
  • Esfaratar: Deshacer, descomponer
  • Esfarar: Resbalar
  • Esfisar: Ver, mirar
  • Esjarrón: Desgarrón
  • Eslomar: Agredir o pegar. Estoy eslomao: Estoy cansado
  • Esmallao: Hambriento, pobre
  • Esmuñir: Ordeñar las ramas de los árboles
  • Esnucar: Desnucar
  • Esnúo: Desnudo
  • Espantajo: Algo muy feo
  • Esperencia: Esperiencia
  • Espolsar: Limpiar el polvo
  • Espolsaor: Pequeño útil de limpieza para eliminar el polvo
  • Espantaburras: En Murcia, antes, Guardia Municipal
  • Esparteña: Calzado de esparto
  • Espatarragao: Muy abierto de piernas
  • Esplicaera: Explicación
  • Espolsar: Quitar el polvo
  • Estera: Alfombra de esparto
  • Estijeras: Tijeras
  • Estilla: Astilla
  • Estriar: Clasificar
  • Estrozar: Destrozar
  • Estufío: Demostración de disgusto, por medio de la cual se pretende alejar al importuno que molesta
  • Esturriar / Esturriear: Esturrear, esparcir, dispersar
  • Esturrie: Dispersión, esparcimiento

F

  • Falca*: Cuña
  • Falcar*: Asegurar con cuñas
  • Faltriquera: Pequeño monedero de tela con cintas para atar debajo del refajo
  • Falluto: Fallido
  • Farfulla: Trampa, artería.
  • Farfullero: Que hace trampas en el juego
  • Farruco: Chulo, matón.
  • Festear: Festejar
  • Fijo: De seguro, cierto
  • Fiso: Celo, cinta adhesiva de celulosa o plástico
  • Flamará: Llamarada
  • Flin: Insecticida
  • Flor: Órgano sexual femenino
  • Follá: Gracia, simpatía
  • Follao: Rápido
  • Follón: Lio. Pedo
  • Follonero: Persona que molesta, pesada
  • Fosca: Bochorno, calor sofocante
  • Fosco: Oscuro
  • Fregaza: Conjunto de platos, copas, pucheros, que han de fregarse
  • Fregao: Enredo
  • Friegar: Fregar
  • Fulero: Chapucero. Embustero
  • Fulibán: Fútbol
  • Fuste: Gracia, sentido
  • Furular / furrular: Funcionar, especialmente una máquina

G

  • Gachas: Comida. Harina cocida con agua y sal; o con agua, leche y miel
  • Gachasmigas*: Especie de migas hechas con harina en vez de pan desmenuzado
  • Galapatero: Un tipo de caracol
  • Galera: Tartana cubierta, coche con caballo
  • Galipote*: Alquitrán
  • Galillo: Garganta
  • Gallá / Gallao: Cayado, bastón
  • Gallete: Beber a chorro de un botijo, bota o porrón, sin tocar el pico los labios
  • Gallineta: Juego de la gallina ciega
  • Galúa: Variedad de mújol.
  • Gamburrino: Gambusino, animal imaginario
  • Garba*: Gavilla de mieses
  • Garbera*: Montón de garbas.
  • Garbillo*: Esparto largo y escogido
  • Garraspera: Carraspera, aspereza en la garganta
  • Garrofa: Algarroba
  • Garrofero*: Algarrobo
  • Gaviola: Gaviota
  • Gavina: Gaviota
  • Gelepa: Una pizca de algo
  • Giñar: Defecar
  • Girar: Dirigirse a
  • Glea: Tierra
  • Gorlita*: Nudo, torcedura que se hacen en las cuerdas e impiden que estas se estiren correctamente
  • Grabiel: Gabriel, nombre propio
  • Gramacia: Gramática
  • Grillao: Loco
  • Gritaera: Trifulca, jaleo
  • Guajerro: Tráquea
  • Guantá: Guantazo, golpe que se da con la mano abierta
  • Guiscar: picar para hacer enfadar, molestar
  • Guita: Cuerda de esparto
  • Guizque*: Aguijón de ciertos animales
  • Gusarapo Renacuajo

H

  • Habemos: Somos. Ej: "Habemos diez personas"
  • Habichuela: Alubia
  • Hartá: Hartazón
  • Helor: Frío
  • Hincha: Ojeriza
  • Hincia: Hacia
  • Hocete*: Hocino, herramienta para cortar leña
  • Hule: Mantel de plástico
  • Humar: Ahumar

I

  • Icir: Decir
  • Indición: Inyección
  • Inritar: Irritar
  • Intérvalo: Intervalo

J

  • Jalar: Comer
  • Jalufa: Hambre
  • Jaquetona: Persona grande, gorda
  • Jamanza: Paliza
  • Jarapa*: Tejido grueso hecho con tiras de tela de distintos colores y procedencias, para fines diversos
  • Jelepa: Dosis pequeña, poco
  • Jeta: Cara
  • Jetazo*: Tortazo
  • Jiñera: Miedo
  • Jipar: Ver algo que nos interesa, observar
  • Jracia: Gracia
  • Jubete: Juguete
  • Judío: Cruel. Ej: “No te metas con él. Qué judío eres”
  • Juegar: Jugar
  • Julay: Gay
  • Juma: Hoja del pino
  • Jumera: Borrachera
  • Juntamento: Ayuntamiento

L

  • Lambrija*: Persona muy delgada
  • Lamparón: Mancha
  • Largaria: Longitud, lo que mide de largo una cosa
  • Largavistas: Prismáticos
  • Lenjos: Lejos
  • Legón: Especie de Azadón
  • Lebrilla: Lebrillo pequeño
  • Leja: Balda, estante
  • Licera: Caña larga y gruesa, empleada en techos, cañizos y escobas
  • Ligero: Rápido. Ej: "Lleva cuidao y no vayas mu ligero"
  • Llampear: Relampaguear
  • Llampo: Relámpago
  • Llanda: Bandeja de hojalata para hacer comidas al horno
  • Llantera: Llanto inconsolable
  • Llengua: Lengua
  • Lletra: Letra
  • Llibro: Libro
  • Lloriscar: Llorisquear
  • Lomera: Fila de tejas que separa las dos vertientes del tejado
  • Lomismico: Igual
  • Lúbrica: Rúbrica

M

  • Madroñero*: Madroño
  • Maere: Madre
  • Malencia: Enfermedad
  • Mamellas: Tetas
  • Mandao: Envío, encargo, recado
  • Manifacero*: Revoltoso, entremetido
  • Manís: azulejo
  • Marimacho: Mujer que tiene un carácter o una forma de ser más propia del sexo masculino
  • Marinera: Ensaladilla rusa servida sobre una rosquilla coronada con una anchoa
  • Marrano*: Cerdo. Persona sucia y desaseada
  • Marranear*: Ensuciar
  • Marranera: Pocilga
  • Marujo: Hombre al que le gustan los líos, chismes, etc.
  • Matachín: Matarife
  • Matujo: Planta baja y rastrera sin utilidad
  • Melón de agua: Sandía
  • Melón de año: Melón
  • Melopea: Borrachera
  • Menchero: Encendedor, mechero
  • Mengajo*: Jirón o pedazo de la ropa que va arrastrando o colgando. Niño
  • Melecina / Medecina: Medicina
  • Melguizo*: Mellizo, gemelo
  • Melogotón: Melocotón
  • Meque: Puñetazo
  • Merancho: Cuace mayor de avenamiento
  • Merla: Mirlo común
  • Mesmicamente: Mismamente
  • Mesmo: Mismo
  • Mester: Menester
  • Miaja: Poco, escaso. Migaja
  • Michirones: Guiso a base de habas secas
  • Minchar: Comer
  • Mindango*: Despreocupado, camandulero, socarrón, gandul
  • Mindanguear*: Gandulear
  • Minina: Pene de los niños. De pequeño tamaño
  • Minso: Apacible, suave, manso
  • Misino: Gato
  • Misto: Cerilla
  • Mistol: Lavavajillas (por extensión)
  • Mojar: Sopar
  • Mojete*: Salsa de cualquier guisado
  • Moleja*: Molleja
  • Molla: Miga, parte interior del pan
  • Molondra*: Cabeza grande
  • Moquero: Pañuelo de bolsillo para sonarse
  • Mona: Bollo dulce para desayunar
  • Moniato: Boniato
  • Moñiga: Boñiga
  • Moro: Sin bautizar
  • Morciguillo: Murciélago
  • Mote: Apodo, nombre
  • Mu: Muy
  • Mujereta: Hombre afeminado
  • Muncho: Mucho
  • Murrio: Triste, mustio
  • Múrsica: Música

N

  • Nispolero*: Níspero
  • Nano: Enano
  • Nene / Nenico: Niño
  • Nengún: Ningún
  • Nenguno: Ninguno
  • Noviaje: Noviazgo
  • Nublos: Nubes
  • Nuevecico: Nuevo, para estrenar
  • Nulo: Nublado
  • Núo: Nudo
  • Nus: Nos
  • Nusotros: Nosotros

Ñ

  • Ñora: Pimiento de bola. Noria, máquina para elevar agua

O

  • Obispa: Avispa
  • Ojosol: Insolación
  • Oliva*: Aceituna
  • Olivera*: Olivo
  • Oliscón: Fisgón
  • Olisquear: Fisgonear
  • Oraje: Tiempo, clima, temperatura
  • Ostión: Golpe, trompazo, piñazo...

P

  • Pacencia: Paciencia
  • Paece / Paice: Parece
  • Paecer: Parecer
  • Paere: Padre
  • Paine: Peine
  • Pajuato: Pazguato
  • Pajuz: Paja medio podrir y desechada de los pesebres, paja muy menuda destinada para el estiércol
  • Palante*: Hacia delante
  • Palera*: Nopal, chumbera
  • Palluelas: Varicela
  • Palometa: Mariposa
  • Pamplina: Manifestación poco sincera que pretende halagar a alguien o congraciarse con él
  • Panizo*: Maíz
  • Panocha*: Mazorca de maíz
  • Panocho*: Perteneciente o relativo a la huerta de Murcia
  • Pansío: Pasado, mustio
  • Panzá: Panzada, hartazón de comer o de trabajar
  • Paparajote: Postre de masa frita sobre hoja de limonero. Patatús, infarto
  • Parabla: Palabra
  • Parablero: Diccionario
  • Paralís: Parálisis
  • Parar*: Poner algo o a alguien de pie o en posición vertical
  • Parella: Rodilla / Paño para limpiar
  • Pareta: Muro que resguarda
  • Parmera: Palmera
  • Partior: Partidor de una acequia, lugar donde el acequiero reparte el agua
  • Parvá: Gran cantidad o muchedumbre
  • Pava: Coliflor
  • Pavor: Calor húmedo que despide cualquier cosa
  • Payo: Pícaro, taimado, astuto
  • Pegamín: Pegamento
  • Pelotas: Albóndigas
  • Pelufa: Pelusa de la ropa
  • Pepino: Chichón
  • Pera: Bombilla
  • Perdices: Cogollos de lechuga aliñados
  • Perero: Peral
  • Pereta*: Clase de pera pequeña y temprana.
  • Peretero*: Árbol que produce peretas.
  • Perfa: Pedo
  • Perfolla*: Hoja que cubre el fruto del maíz, especialmente cuando está seca.
  • Perifollo: Adorno
  • Perigallo: Escalera de pie
  • Peripuesto: bien arreglado, vestido
  • Périto: Perito
  • Pero: Manzana
  • Perol: Cabeza
  • Perola: Olla para cocinar
  • Perputa: Abubilla
  • Perranía: Pedanía
  • Perras: Dinero
  • Pesambre: Pesadumbre, disgusto
  • Pescatero: Pescadero
  • Pésol*: Guisante
  • Piazo: Trozo, parte
  • Picaza*: Azada o legón pequeño que sirve para cavar la tierra
  • Picoleta*: Piqueta de albañil.
  • Picoso: Picante, que pica
  • Pijá: Mucho, extenso, largo
  • Pijo*: Muletilla sin sentido obsceno
  • Pimentonar: Pimental
  • Piojera: Escasez, plaga
  • Pitera*: Pita, planta amarilidácea
  • Pitorro: Pene
  • Platera: Escurreplatos
  • Platicar*: Conversar, hablar
  • Poblema: Problema
  • Pofesional: Profesional
  • Pograma: Programa
  • Poique: Porque
  • Polsaguera: Polvareda
  • Pollizo: Vástago o tallo nuevo de las plantas
  • Porcel*: Chichón, porcino
  • Porchá: Porche, porchada
  • Porculero: Follonero
  • Pos: Pues
  • Postizas*: Catañuelas
  • Potra: Suerte, buena suerte
  • Pozal: Cubo
  • Predonar: Perdonar
  • Prejudicar: Perjudicar
  • Presidiór: Presidente
  • Probe: Pobre
  • Puncha: Pincha, espina
  • Punchoso: Espinoso, punzante

Q

  • Quebrao: Herniado. Ej: "El pobretico esta quebrao"
  • Quemao: Quemadura
  • Quitao: Excepto. Ej: "Quitao eso lo demás os lo podeis llevar"

R

  • Raiguero: Ladera del monte
  • Raijo*: Brote
  • Rabiculao: Hacer algo con prontitud y ligereza
  • Rebunche: Rechazo
  • Recalcar: Machacar una cosa una y otra vez. También cuando se golpea una articulación y se queda dolorida
  • Recincho*: Ceñidor de esparto
  • Recochineo: Regodeo
  • Recogerse: Volver a casa después de haber salido de paseo
  • Recio: Grande
  • Refajo: Falda larga de paño, bordada o no
  • Refunfuñao: Enfadado
  • Regalicia: Regaliz
  • Regle: Listón que usan los albañiles para levantar paredes a plomo
  • Regoldar: Eruptar
  • Regüeldo: Eructo
  • Reguera*: Canal de tierra en un bancal para riego a manta
  • Reluzángano: Luciérnaga
  • Rempujar / Arrempujar: Empujar
  • Repelar: Rebañar
  • Repitajo: Trozo insignificante de una cosa
  • Repizcar: Pellizcar
  • Repizco: Pellizco
  • Replaceta: Plazuela
  • Retratar: Fotografiar
  • Retratista: Fotógrafo
  • Retrato: Fotografía
  • Retruque: Rebote
  • Revenío: Rancio, alimento estropeado
  • Rigión: Región
  • Rilera: Fila
  • Rinrán*: Especie de pisto compuesto de pimientos, tomates, patatas y bacalao o atún
  • Roal: Rincón, porción de terreno. Trozo. mancha redonda
  • Robín*: Orín, óxido
  • Rodá: Rodera, huella de una rueda
  • Rujiar*: Rociar, regar
  • Rular: Rodar
  • Rumbar*: Gruñir, dicho especialmente de un perro
  • Rumbo: Gruñido de perro
  • Rustir*: Roznar, comer con ruido

S

  • Sais: Seis
  • Saque: Capacidad de una persona para ingerir grandes cantidades de alimento
  • Salsear*: Entrometerse en los asuntos de otros
  • Salsero*: Entrometido
  • Sanagustín/Salagustín: Saltamontes
  • Sape: Voz para espantar a los gatos
  • Sarpichío: Erupción leve y pasajera en la piel
  • Sarria*: Espuerta Grande
  • Sentir: Oír. Ej: "No le sentí tocar el timbre"
  • Sera: Recipiente grande de pleita
  • Serón: Sobre albarda de pleita para cargar tierra o piedra
  • Ses*: Extremo final del intestino
  • Seta: Además de hongo, órgano sexual femenino.
  • Setón: Tranquilo, calmoso
  • Sigún: Según
  • Sirre: Estiércol de cabra y oveja
  • Sisca*: Carrizo, planta gramínea
  • Solaje: Poso de un líquido
  • Solanera: Sol radiante, día de sol fuerte
  • Somanta: Gran cantidad. ejemplo: “somanta de palos”
  • Sopar: Curiosear
  • Sopero: Curioso, chismoso
  • Sumidor: Sumidero
  • Sus: Os. Ej: "¿sus quereis callar?"

T

  • Tabla: División de los bancales
  • Tablacho: Tabla de madera con agarradera para dividir aguas en las acequias
  • Tahúlla*: Medida agraria usada para las tierras de regadío, equivalente a 1118 m2
  • Tajá: Corte
  • Tápena*: Alcaparra
  • Tapenera: Mata de la alcaparra
  • Tartaja: Tartamudo
  • Tati: Estate. Ej: "Tati quieto nenico"
  • Tempranear: Dicho de un fruto; Madurar pronto
  • Tericia: Sensación desagradable que da cuando por ejemplo una tiza hace ruido en la pizarra. Dentera
  • Terraje: Tierra
  • Terratremo: Terremoto
  • Tinajero*: Sitio donde se tienen las tinajas, cántaros, jarras y demás vasijas para el servicio del agua potable
  • Tío: Tratamiento de respeto a los mayores, en ámbito rural
  • Tirar: Ir hacia, Dirigirse. Ej: "Tira p'anca tu tía"


  • Tirria*: Manía, odio u ojeriza hacia algo o alguien
  • Toico: Todito, diminutivo de todo
  • Toballa: Toalla
  • Torrar: Tostar, asar
  • Tosera: Tos violenta
  • Tostón: Cancán, pesadez, aburrimiento
  • Tostones: Palomitas de maíz
  • Trebajar: Trabajar
  • Trajilla: Apero para arrastrar tierra
  • Trajín: Jaleo, lío, follón
  • Trajinar: Obrar, trabajar, atarearse
  • Tramuso: Altramuz
  • Traviscorneao: Se dice de cuando dos o más piezas no están bien encajadas. Ej: "Se me ha traviscorneao el hombro"
  • Trebajo: Trabajo
  • Trempano: Temprano
  • Tresmalle: arte de pesca
  • Trola: Mentira
  • Trolero: Mentiroso
  • Tronaera: Muchos truenos, tormenta
  • Truje: Traje, porté
  • Tusturrío: Muy pasado de frito
  • Tutuvía: Totovía, cogujada

U

  • Ubio*: Yugo para arar
  • Uro: Euro
  • Uséase: O sea

V

  • Vale: Breve descanso. Ej. "vamos a echar un vale y después seguimos"
  • Varraco: Verraco, cerdo semental
  • Ventano: Contraventana
  • Vidriola: Hucha
  • Vira*: Franja con que las mujeres adornan los vestidos
  • Visco*: Liga, pegamento para cazar pájaros
  • Viso: Combinación, prenda interior femenina
  • Vusotros: Vosotros

Y

  • Yesaire: Yesero, persona que hace guarnecidos de yeso

Z

  • Zafa*: Jofaina, palangana
  • Zagal*: Muchacho, joven
  • Zamarrazo: Golpe fuerte
  • Zamarro: Golfo
  • Zarangollo*: Fritada de calabacín, cebolla y huevo, a los que puede añadirse otros ingredientes
  • Zarzo: Estante o balda de buen tamaño, hecho de cañas atadas
  • Zenia: Aceña, molino harinero de agua situado en el cauce de un río
  • Zikitrake: Juguete relleno de pólvora que al caer suelo producía una pequeña explosión
  • Zumbir: Azuzar, incitar a algún animal para que ataque
  • Zuro*: Corcho de árbol
  • Zurraera: Paliza. "Cómo te pille robando otra vez, te voy a dar una buena zurraera"
  • Zurrío: Sonido, ruido
  • Zurrir: Sonar
  • Zurrusco*: Viento frío muy penetrante
Las palabras marcadas con un asterisco (*) indican que están incluidas en el Diccionario de la Real Academia Española.