Mostrando las entradas para la consulta farinetes ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta farinetes ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas

miércoles, 24 de mayo de 2017

pataques, guixes, sigrons (farinetes)

pataques, guixes, sigrons.

De la farina se feen les farinetes

Ara diuen que les guixes son tóxiques, pos yo tindría que está mort.


pataques, pataques, guixes y sigrons,
qué bones, qué bones, qué bones que son,
viva la comare, viva'l balladó,
viva la trompeta del siñó retó.

Ña una anécdota.

Un del poble de Beseit habíe minjat farinetes y se habíe tacat una mica la camisa. Va dí al bar que habíe minjat faissán, y un li va di:
- Sí, aquí a la camisa encara tens alguna ploma.



FARINETES f. pl. (DCVB)

|| 
1. Menja composta de farina de cereals (blat, panís, fajol, etc.) i aigua calenta, devegades barrejada amb oli, carabassa o altres ingredients (or., occ., val., eiv.); cast. gachas, puches. Nostre ideal culinari són les farinetes, Carner Bonh. 37. 


|| 
2. Barreja de farina i aigua bullida, que s'agrega al vernís de terrisser per fer-lo adherir més fort (Empordà). 


|| 
3. Pólvora perfumada que es posen les dones per la cara (Mall.).
Es diu en to despectiu. «Saps que en du, de farinetes, sa nostra criada!»

    Fon.: 
fəɾinέtəs (or.); faɾinétes (occ., val.); fəɾinə́təs (mall.).
    Etim.: 
dim. pl. de farina.



https://es.m.wikipedia.org/wiki/Gachas_manchegas




farinetes, guixes, guijas, almorta, sigrons, garbanzos, cigrons

//



Las gachas manchegas es un plato español, de la región de La Mancha, aunque en otras regiones de España se dan otras variantes.
Consiste en una especie de papilla, compuesta por harina tostada y luego cocida con agua, que se elabora con harina de almortas (también llamada de "titos" o "guijas" y chícharos), panceta de cerdo, ajos, pimentón, aceite y sal.

La harina de almortas (o harina de titos, proveniente de la planta Lathyrus sativus) no es fácil de conseguir fuera de la región de Castilla-La Mancha; y dentro, comercialmente se consigue mezclada con la de trigo, debido a la toxicidad presente en la almorta (latirismo).
En origen era comida de pastores y gente del campo, consumida sobre todo en los fríos días de invierno. Este plato se consume popularmente en un corro alrededor del "perol" o sartén que se ha utilizado para la elaboración, con una cuchara o con un simple trozo de pan.


https://es.wikibooks.org/wiki/Gachas_manchegas

https://es.wiktionary.org/wiki/perol

martes, 6 de noviembre de 2018

Lo cuento de les farinetes

Lo cuento de les farinetes

Mol conte la Lola Guimerá de Beseit

Casa Lola Beceite Beseit

Fa mols añs, dos germáns masobés van aná a buscá novia a un atre mas y los van invitá a sopá. Un de ells ere mol minjadó y l´atre li va dí:

- Cuan te palsiga lo peu no mínjos mes, a vore si quedarém mal. -

Així que se assenten a la taula y li fiquen un plat de farinetes (que ademés li agradáen mol) y al momén passe lo gat y´l palsígue, així que pobre ya no va minjá mes, y li dien:
- Home minja, que no has minjat res. -
Y ell: - no, no, que no ne vull mes. 

Son germá tamé li díe: - pero home, mínja, que después tindrás gana -
- no, no, que no ne vull mes. -

Cuan sen van aná a dormí, lo germá li díu:
 

- ¿Qué t´ha passat que no has vullgut minjá, en lo que te agraden a tú les farinetes? -

- Si claro, me vas dí que no minjara mes cuan me tocares en lo peu, y tú m´has tocat lo peu sol escomensá. ¿Qué volíes que faiguera? Ara tinc molta gana !! -


Així que se eixequen y sen van a escurines allí aon estáe la cassola y se va fótre ben fartet. 


La agüela del mas se habíe eixecat y se va tirá una llufa, y lo germá li va dí al que estabe minján: 

¡No bufos, no, que están fredes!

jueves, 29 de febrero de 2024

Lexique roman; Fardar - Fatigacio


Fardar, v., farder.

Voyez Denina, t. II, p. 297, et t. III, p. 22.

De fardar e de polir e de rigotar lurs caps, V. et Vert., fol. 70.

De farder et de polir et de friser leurs têtes.


Fardel, s. m., fardeau.

Voyez Denina, t. III, p. 22.

D' avol fardel

Se carga e d'avol fais.

Giraud de Borneil: Lo doutz chantz.

Se charge de méchant fardeau et de mauvais faix.

ANC. FR. Si l'a lié en un fardel.

Nouv. rec. de fables et cont. anc., t. II, p. 386.

Si ont moult bien apareillié 

Comme marcheanz lor fardel.

Roman du Renart, t. I, p. 139.

CAT. Fardell. ESP. (hato) PORT. Fardel. IT. Fardello. (chap. Fardell, fardells; v. fardellá. Lliga la borrassa en un fardell, que mon anem al atra finca.)


Farga, s. f., forge.

Voyez Muratori, Diss. 33. 

Com aurs en fuec e cum aciers en farga 

S' afina.

Guillaume de Durfort: Quar say. 

Comme or en feu et comme acier en forge s'afine. 

Fig. Tribulatio es la farga e lo martell de paciencia.

V. et Vert., fol. 66. 

Tribulation est la forge et le marteau de patience. 

CAT. Farga. ESP. PORT. Forja. (chap. Forja, forges; ya ha eixit més amún,  aon fique fabreguayar.)

2. Fargar, v., forger, fabriquer. 

En Guillelm Fabre sap fargar, 

Et anc nulh temps fabres no fo.

B. d'Auriac: En Guillem. 

(N. E. Ironía con el apellido Fabre, como Forges lo hizo con Fraguas.)

herrar es humano, forja, cómic, dibujo, hierro, herrar, errar es humano

Le seigneur Guillaume Fabre sait forger, et oncques jamais il ne fut forgeron.

Martella ab so martell sobre nostre dos, e 'll nos farga.

V. et Vert., fol. 44.

Martelle avec son marteau sur notre dos, et il nous forge.

Fig. Quant autres fan enguanas farguar. 

P. Cardinal: Un sirventes. 

Quand les autres font forger tromperies. 

Part. pas. I bastays cargatz

Sol d' esterlis de nou fargatz. 

V. de S. Alexis. 

Un portefaix chargé seulement de sterlings fabriqués de neuf.

Can l' archa fon fargada.

Trad. de la 1re épître de S. Pierre.

Quand l'arche fut fabriquée. 

Aytal mot son finch e fargat segon lati. 

Leys d'amors, fol. 69.

De tels mots sont formés et forgés selon le latin.

CAT. ESP. PORT. Forjar. (chap. Forjá.)


Farina, s. f., lat. farina, farine.

Coma aquel que purga la pura farina del bren. V. et Vert., fol. 35.

Comme celui qui purge la pure farine du son. 

Prov. Mas aras sai que mains fols pais, 

So di 'l reprovier, farina.

P. Camor: Iratz chant.

Mais maintenant je sais que farine nourrit maints fous, ce dit le proverbe.

CAT. ANC. ESP. Farina. ESP. MOD. Harina PORT. Farinha (N. E. galego Fariña, como la de Sito Miñanco). IT. Farina. (chap. Farina, farines; farinetes, lo minjá preferit de Pininfarinetes.)

2. Farnier, s. m., farinier. 

Per menador o per farnier.

Qu'el mounier o 'l farnier sia en colpa. 

Ieu son mouniers... o farniers. 

(chap. Yo soc moliné... o fariné.)

Cartulaire de Montpellier, fol. 140, 46 et 141. 

Par meneur ou par farinier. 

Que le meunier ou le farinier soit en faute. 

Je suis meunier... ou farinier.

ANC. CAT. Fariner. ESP. Harinero (: molinero).

3. Far, s. m., lat. far, escande, espèce de froment.

So mantas especias de froment, alcu es dit far.

Eluc. de las propr., fol. 208. 

Sont maintes espèces de froment, aucun est dit escande.

ESP. Farro (Triticum dicoccum). IT. Farro, farre.


Farsir, Frasir, v., lat. farcire, farcir, garnir, remplir, gonfler. 

Las ronhonadas dels moutons... non... farcirai, ni sobre aquelhas neguna graissa non sobrepauzarai.

Cartulaire de Montpellier, fol. 129. 

Je ne farcirai pas... les rognons des moutons, ni sur ceux-là aucune graisse je ne superposerai. 

Part. pas. Ventres replez e farsiz de grans viandas.

(N. E. No sé si Juaquinico Monclús entenderá esta frase en lengua occitana. Es el presidente de la Ascuma.)

Ascuma, Juaquinico Monclús, peix gros, pez gordo, Montclús, Esteban

Trad. de Bède, fol. 9.

Ventres pleins et farcis de quantité d'aliments. 

Dos fadestols ab aur farcis.

Roman de Gerard de Rossillon, fol. 90. 

Deux fauteuils garnis d'or.

(N. E. Más arriba: Fadestel, Fadestol, s. m., du germ. Fald-Stul, fauteuil, silla plegable, sillón.)

Sel de Milan ab lur farsida pansa.

T. d'Albert Marquis et de Rambaud de Vaqueiras: Ara m digatz.

Ceux de Milan avec leur panse gonflée. 

(N. E. No sé si se refiere a algunos antepasados de Oriol Junqueras.)

Fig. Del trachor de Metaplana

Qu'es d'engan frasitz e ples.

Guillaume de Berguedan: Chansoneta.

Du traître de Métaplane qui est farci et plein de tromperie.

CAT. Farcir. (chap. farsí, plená, omplí, rellená es castellanisme: farsixco o farsixgo, farsixes, farsix, farsim, farsiu, farsixen; farsit, farsits (ous rellenos), farsida, farsides; embutí: butifarra, butifarres, güeña, güeñes, llenguañissa, llenguañisses, churís, churissos, chorís, chorissos (choricer a Alcañís), salchicha, salchiches, chistorra, chistorres. Encara me dixo algún embutit, com la sobrasada mallorquina, la botifarra catalana, de aon ve lo nom de butifarrendum o botifarrendum, fuet, espetec, mortadela, salami, etc.)

Fastic, Fastig, Fasti, s. m., lat. fastidium, dégoût, répugnance, ennui. Fastic, es can no pot manjar.

Deudes de Prades, Aus. cass.

Dégoût, c'est quand il ne peut manger. 

Fastig es abhominacio no voluntaria de vianda et de beuragge.

Eluc. de las propr., fol. 91. 

Dégoût est abomination non volontaire de nourriture et de breuvage.

Fig. Lo demoni, que fay far lo peccat e lo procura, n' a fasti et abhominacio, cant hom lo fay. V. et Vert., fol. 19.

Le démon, qui fait faire le péché et le procure, en a dégoût et abomination, quand on le fait.

Hueimais fastics mi seria

Cobleiars d'aisso que no m cal.

B. Zorgi: Mout fai. 

Désormais me serait dégoût de faire des couplets de ce dont ne me soucie.

Loc. Tenon s'a fastic

Qui tot non lor o gic.

P. Cardinal: Li clerc si.

Ils tiennent à ennui qui ne le leur laisse tout.

CAT. Fastig. ANC. ESP. (MOD. Hastío, asco) PORT. Fastio. IT. Fastidio.

(chap. Fástic, fastics; asco, ascos, asquejat, asquejats, asquejada, asquejades; vómit, vomits, v. vomitá, gitá, arrojá, traure los feches.)

2. Fastigos, adj., fastidieux, dégoûté.

Fastigos,

Chufaniers e vils janglos.

P. Vidal: Abril issic.

Dégoûté, railleur et vil hableur.

CAT. Fastigos. ESP. Fastidioso. ANC. PORT. Fastioso. PORT. MOD. IT. Fastidioso. (chap. Asquerós, asquerosos, asquerosa, asqueroses; igual algú diu fastigós, pero yo no may; vomitiu, que fa vómit, asquerós, que done asco, me fa escrúpol, repelén, repulsiu, etc.)

3. Fastir, v., lat. fastidire, dégoûter, ennuyer, fatiguer.

Car no vol fastir (N. E. vol : vuelh, vull)

Ma bel' amia.

G. Faidit: Solatz e chantar.

Car je ne veux ennuyer ma belle amie.

IT. Fastidire.

4. Fasticar, v., être dégoûté, avoir dégoût, dégoûter.

Pueis donatz la

A sel auzel que fastica.

Deudes de Prades, Auz. cass. 

Puis donnez-la à cet oiseau qui a dégoût.

Part. pas. Tant es malvatz,

Qu' eu fastigatz

Sui e lassatz.

Esperdut: Qui non. 

Tant est mauvais, que j'en suis dégoûté et lassé. 

CAT. Fastiguejar. ESP. Fastidiar. IT. Fastidiare. (chap. Fastidiá es doná fástic a un atre, molestá. Algo o algú te fa fástic, disgust, malestá, ganes de vomitá, arrojá o “gitá”, com se díe als masos de Beseit – Arnes, perque yo hay conegut a una dona que u va di están a la taula. Este gitá encara se fa aná al aragonés, y tamé foragitá, jetter en fransés.)


Fat, s. m., lat. fatum, destin, destinée, fatalité.

Ay avut aytal fat tota ora,

C' amoros soi et amoros serai.

(chap. literal: Hay tingut tal mala fortuna a tot' hora, que amorós soc y amorós siré o seré.)

Perdigon: D' amor non puesc.

J'ai toujours eu telle destinée, qu' amoureux je suis et amoureux je serai.

Vos volem demostrar, 

Per entendre pus clar, 

Qu' es astres ni qu' es fatz.

Nat de Mons: Al bon rey.

Nous vous voulons démontrer, pour entendre plus clair, qu'est astre et qu'est destinée.

Gayne, so a ditz Karles, Dieus ti done mal fat.

Roman de Fierabras, v. 787.

Ganelon, ce a dit Charles, que Dieu te donne mauvaise destinée.

ANC. FR. Il n'appartient qu'aux fatz d'establir le fat ou destinée.

Camus de Belley, Diversités, t. II, fol. 283. 

CAT. Fat. ANC. ESP. Fato. ESP. MOD. Hado. PORT. Fado (N. E. como la canción más conocida del país). IT. Fato. (chap. mala sort, mala fortuna, mal destino, fatalidat.)

2. Fada, s. f., lat. fatua, fée. 

Toza, fi m ieu, gentil fada 

Vos adastret, quan fos nada, 

D'una beutat esmerada.

Marcabrus: L'autr'ier. 

Jeune fille, me fis-je, quand vous fûtes née, gentille fée vous doua d'une beauté pure. 

Selhui fadet gentils fada 

A cui fon s' amors donada.

Marcabrus: Estornelh. 

Gentille fée doua celui à qui son amour fut donné.

ANC. ESP.

Que las mis fadas negras no se parten de mi. 

Arcipreste de Hita, cop. 798. 

CAT. Fada. ESP. MOD. Hada. PORT. Fada. IT. Fata. (chap. Hada, hades; diém tamé hada madrina y no hada padrina, cuan diém padrina a la dona que mos porte a la pila a batejá.)

- Sorte d'araignée.

Aranhas c'om apela fadas.

Deudes de Prades, Auz. cass.

Araignées qu'on appelle fées.

3. Fachurier, Fachilador, s. m., enchanteur, magicien, sorcier.

Fachuriers e devins

Et autres galiarts que sabien diablias.

(chap. Magos y adivinos y datres impostós que sabíen diablures.)

V. de S. Honorat.

Magiciens et devins et autres imposteurs qui savaient diableries.

Li non cast, li fachilador, li homicidi.

Trad. de l'Apocalypse de S. Jean, ch. 22. 

Les non chastes, les sorciers, les homicides.

ANC. CAT. Fatiller, fadador. ANC. ESP. Hadador. (MOD. encantador, mago, quien hace sortilegios: sortílego. PORT. Feiticeiro. (chap. Encantadó, mago, adivino, bruixa, bruixes, bruixot, bruixots, curandero, curanderos, curandera, curanderes, perque ne ñabíen que coneixíen técniques com la de traure lo enfit, curá chiquets herniats, que no són sol físsiques. Men enrecordo de que mon yayo Tomás ne coneixíe un prop de Tortosa. Allacuanta anaben caminán a Tortosa desde Beseit (y tornaben lo mateix día) ben assobín, per la actual senda GR-8, a un tros encara se pot vore la antiga calsada romana.

Al llibre Pedro Saputo podéu vore una bona crítica irónica cuan se fa meche, per ejemple, los “flarets” que li fot pel cul a un agüelo per 

La Almunia de Doña Godina o prop. Y al Decamerón en chapurriau bastantes práctiques de nigromansia y datres encantamens, póssimes, etc.)

4. Fachilieira, Faitileira, s. f., sorcière, fée, magicienne.

Las faitileiras pudens.

Marcabrus: Pus mos. 

Les sorcières puantes.

Crezo vilhas fachilieiras. Brev. d'amor, fol. 131.

Croient vieilles sorcières.

ANC. CAT. Fatillera. PORT. Feiticeira.

5. Fachilhayritz, s. f., sorcière.

Falsas vielhas fachilhayritz 

Per cosselhar qualque bevenda.

Brev. d'amor, fol. 131.

Fausses vieilles sorcières pour conseiller quelque breuvage.

6. Fachillamens, Faitilhamens, s. m., enchantement, sorcellerie.

Cill que fan faitilhamens.

Marcabrus: Pus mos. 

Ceux qui font sorcelleries.

Fachillamens se trouve dans des variantes.

7. Fadar, Faidar, v., féer, douer, enchanter.

En aissi m fadet mos pairis 

Qu'ieu ames e no fos amatz.

G. Rudel: Lanquan li jorn. 

Ainsi mon parrain me féa que j'aimasse et ne fusse aimé.

Aissi m fadero tres serors

En aquella ora qu'ieu sui natz,

Que totz temps fos enamoratz. 

Folquet de Romans: Domna ieu pren. 

Ainsi trois soeurs me douèrent en cette heure que je suis né, que je fusse toujours enamouré. 

Part. pas. Nuls hom faidatz.

Pistoleta: Aitan sospir.

Nul homme féé.

So qu'es predestinat 

O fadat per natura.

Nat de Mons: Al bon rey. 

Ce qui est prédestiné ou doué par nature. 

ANC. FR. Je cuit que cist hom est faez.

Fables et cont. anc., t. III, p. 430. 

C'est une chose faée.

Charles d'Orléans, p. 264.  

Sachiez de voir que l'espée 

Est en tel manière faée.

Nouv. rec. de fables et cont. anc., t. I, p. 144.

ANC. ESP. Que los que a vos fadaron

Non sean verdaderos en lo que adevinaron.

Arcipreste de Hita, cop. 125.

ANC. CAT. Fadar. ESP. MOD. Hadar. PORT. Fadar. IT. Fatare.

8. Fachurar, Faiturar, v., enchanter, ensorceler, fasciner.

Ab sos bels huoills amoros, 

De qe m poizona e m faitura 

Silh que m'a joya renduda.

B. de Ventadour: Aitantas bonas.

Avec ses beaux yeux amoureux, avec quoi m'empoisonne et m'enchante celle qui m'a rendu la joie.

ANC. CAT. Fatillejar.

L'ancien français employait le substantif faiture et faicturerie pour sorcellerie.

Sorceries, charoiz et faitures soubs le sueil de l' uys de l'hostel. 

Lett. de rém. de 1376. Carpentier, t. II, col. 348.

Par leurs sorceries et faictureries. 

Lett. de rém. de 1446. Carpentier, t. II, col. 348.


Fat, adj., lat. fatuus, fat, fou, ignorant, sot, simple, imbécile.

(N. E. Esta palabrica la conocen bien algunos fatos de Huesca, como los de la CHA, que salieron después del diluvio a regar con botas de goma y chubasquero.)

Si m partetz un juec d'amor, 

No suy tan fatz

No sapcha triar lo melhor 

Entr' els malvatz.

Le Comte de Poitiers: Ben vuelh. 

Si vous me départez un jeu d'amour, je ne suis si sot que je ne sache choisir le meilleur entre les mauvais.

Quar ab vos son fadas las conoissens.

Pons de Capdueil: Humils e fis. 

Car avec vous sont sottes les savantes. 

Qui s vuelha m'en tenha per fat.

R. Rigaut: Tota domna.

Qui se veuille m'en tienne pour imbécile. 

Falhon per fadas enpreizos.

H. Brunet: Lanquan son.

Manquent par folles entreprises. 

Substantiv. Sa beutatz

Fai 'ls fols e 'ls fatz 

Tornar senatz. 

Raimond de Miraval: Forniers per mos. 

Sa beauté fait retourner sensés les fous et les simples. 

Proverb. Si voletz el segle parer,

Siatz en luec folhs ab los fatz.

P. Rogiers: Senher Raymbaut.

Si vous voulez paraître au siècle, soyez en lieu fou avec les fats. 

ANC. CAT. Fat. ESP. PORT. IT. Fatuo. (chap. ignorán, capsot, simple, imbéssil, idiota, borinot, cap de soca, tonto, atontat, apamplat, etc; per a resumí: Tomás Bosque. Per a les dones tamé ñan varians. Vore la retahíla de piropos que Pedro Saputo li va di a una dona agüela.)

2. Fad, adj., lat. fatuus, fade. (chap. sossa, sense sal, sense gust.)

Si la sal es fada, en que la saborares?

Trad. du N.-Test., S. Marc, ch. 9. 

Si le sel est fade, avec quoi lui donnerez-vous de la saveur?

De sabor... fada. Eluc. de las propr., fol. 271. 

De saveur... fade.

CAT. Fad. IT. Fado.

3. Fadamen, adv., follement, sottement.

Quan fadamen 

Parl' om soven.

Giraud de Borneil: Quar non ai. 

Quand on parle souvent sottement.

4. Fadet, adj. dim., frivole, léger.

Fadet joglar, 

Con potz pensar 

Aquo qu'es greu per eyssernir?

Giraud de Calanson: Fadet joglar. 

Frivole jongleur, comment peux-tu penser ce qui est pénible pour discerner?

5. Fadelh, adj., fat, fou.

Trobat m'an nesci e fadelh,

Quar no sai aver ajustar.

B. Martin: Farai un vers. 

Ils m'ont trouvé niais et fou, parce que je ne sais pas amasser richesse.

6. Faduc, adj., fade, fastidieux, ennuyeux, méprisé.

Vos, drutz, etz gent faduca.

Gavaudan le Vieux: Lo vers deg. 

Vous, galants, vous êtes gent ennuyeuse. 

Pel joglareiar faduc.

Garins d' Apchier: Aissi con. 

Par le bouffonner fastidieux. 

Substantiv. En totz bos sens ab los faducx. 

Marcabrus: Al departir. 

En tous bons sens avec les ennuyeux.

7. Fatonier, Fantonier, adj., fou, niais, fantastique, faquin, fanfaron.

Albertet, ben vos teng per fatonier, 

Car mais prezatz foudat que sen.

T. d' Albertet et de Pierre: En Peire. 

Albertet, je vous tiens bien pour fou, car vous prisez plus folie que sens.

Non amest cusson ni fantonier.

G. Rainols d'Apt: Quant aug. 

Vous n'aimâtes goujat ni faquin. 

Ni vuellas esser menuziers

En tos avers ni fatoniers.

Deudes de Prades, Poëme sur les Vertus. 

Ni veuilles être mesquin ni fanfaron dans tes richesses.

8. Fatuitat, s. f., lat. fatuitatem, fatuité, sottise, niaiserie.

Gran re de paraulas, las quals escriure es fatuitatz.

Leys d'amors, fol. 120. 

Beaucoup de paroles, lesquelles écrire c'est sottise. 

CAT. Fatuitat. ESP. Fatuidad. PORT. Fatuidade. IT. Fatuità, fatuitate, fatuitade.

9. Fades, s. m., fadaise, impertinence, fatuité.

En crides pueis mon fades.

P. Raimond de Toulouse: Ar ai ben. 

En criât ensuite mon impertinence. 

Loc. Sitot m'o tenetz a fades.

Rambaud d'Orange: Escotatz. 

Quoique vous me tenez cela à fadaise.

10. Fadeza, s. f., fadaise, sottise, fatuité.

Corona del sabi es sa richesa, e 'l no sens del fol es fadeza.

Trad. de Bède, fol. 36.

Couronne du sage est sa richesse, et le non-sens du fou est folie.

Fig. Ab un ram de fadeza,

Del portar temeros 

Estara vergonhos.

G. Riquier: Si m fos. 

Avec un rameau de fatuité, il restera honteux du porter modeste.

ANC. FR. J'abhorre, en y pensant, moy-mesme et ma fadesse.

Ronsard, t. II, p. 1302. 

CAT. Fadea. (N. E. Esta palabra huele a lengua valenciana.)

11. Fadenc, s. m., fadaise, niaiserie. 

Ab los cortes apren hom cortesias,

Et ab los pecx, fadencx e gamusias.

G. Olivier d'Arles, Coblas triadas. 

Avec les courtois on apprend courtoisies, et avec les sots, niaiseries et bêtises.

Tug lor fait son de fadencx.

P. Raimond de Toulouse: Era pus. 

Tous leurs faits sont de fadaises.

12. Fadeiar, v., extravaguer, gausser, ridiculiser.

Mas talant a de fadeiar 

Qui so que te vol demandar.

Deudes de Prades: Ab lo dous. 

Mais a désir de gausser qui ce qu'il tient veut demander.

Mesura m dis qu' eu non domnei, 

Ni ja per domnas no fadei.

Garins le Brun: Nuoitz e jorn. Var. 

Raison me dit que je ne fasse pas le galant, ni que jamais je n'extravague pour dames.

Com cel qu' en tot cant vol far se fadeya. 

T. de Jean Lag et d'Ebles: Qui vos dara.

Comme celui qui en tout ce qu'il veut faire se ridiculise.

13. Enfadezir, v., faire le fou, bouffonner, rendre fou. 

Ben poiras, fol, enfadezir.

Giraud de Calanson: Fadet joglar. 

Tu pourras bien, fou, bouffonner. 

No m' en pot nuls fagz enfadezir.

Folquet de Marseille: Ja non cug. 

Nul fait ne m'en peut rendre fou. 

CAT. Enfadeir.


Fatigar, v., lat. fatigare, fatiguer.

Part. pas. Jhesus fon fatiguat.

Trad. du N.-Test., S. Jean, ch. 4.

Jésus fut fatigué.

Fig. Els esperitz d'aquels... fatigatz de sol l'auzir.

Leys d'amors, fol. 114. 

Les esprits de ceux-là... fatigués seulement de l'entendre. 

CAT. ESP. PORT. Fatigar. IT. Faticare. (chap. fatigá, fatigás: yo me fatigo, fatigues, fatigue, fatiguem o fatigam, fatiguéu o fatigáu, fatiguen; fatigat, fatigats, fatigada, fatigades; cansá, agotá, baldá, chafá, etc.) 

2. Fatigacio, s. f., lat. fatigatio, fatigue.

Ses enueg et fatigacio.

De labor et fatigacio.

Eluc. de las propr., fol. 106.

Sans ennui et fatigue.

De labeur et fatigue.

ESP. Fatigación (fatiga). (chap. fatiga, fatigues; cansamén, cansamens; baldamén, baldamens; agotamén, agotamens; chafamén, chafamens.)

jueves, 22 de noviembre de 2018

dicsionari chapurriau castellá, G

gabarrera, garrabera, gavarrera, garravera picaesquenes (perque lo fruit té uns pelets urticáns, refregats a la esquena, pique) rosa canina, escaramujo
gabella, gavella, gabelles, gavelles gavilla de mies, gavillas
gábia (mutis y a la), gábies jaula (mutis y a la)
gabieta, gabietes jaulita, jaulitas
gabiñet, gaviñet, gabiñets, gaviñets cuchillo, cuchillos
gaburro, gaburros : bultos daball de la pell, inclús tumors abultamientos bajo la piel, incluso tumores
Gacho : Muixó mes gros que la garsa, en lo coll negre, les ales blanques y la coa negra – garrulus glandarius glandarius arrendajo, garrulus glandarius glandarius
gairó (de) de costado, de lado
gaita, instrumén paregut al sac de gemecs, pero sense sac gaita
gaité, gaités gaitero, gaiteros
gala, gales gala, galas
galán, galáns, galanet, galanets Galán, galanes, galante, galantes
galantejadó galán, galanteador
galarchada, sancada zancada
galarchades, sancades zancadas
galarcho, galarchos - regall, corrén de aigua, per bifurcassió del riu, o per a conduí les aigües de regadíu. Rambla, riu sec. corriente de agua, rambla, río seco
galardó, galardón, galardóns galardón, galardones
Galaxia, Galaxies Galaxia, galaxias
galbana, galvana, dropina, desgana, perea, dessídia, holgassanería, indolénsia, parsimónia, fluixera, vagánsia galbana, desgana, pereza, desidia, holgazanería, indolencia, parsimonia, flojera, vagancia, chucha
galdrufa, trompina, baldrufa, trompo peonza
Galera, galeres – barco – galera de mar (Squilla mantis) Galera, galeras
galería galería
galeríes galerías
galeró, galeróns, corrén de aire acanalat per una enchumenera, escala o datre conducte estret corriente de aire por una chimenea, escalera u otro conducto estrecho
galet, beure al galet, beure sense tocá, bota, porró, gargallet, gargallé, a gargall, beure en porró o cantrella sense chupá, desde una distansia pitorro, gollete – beber sin tocar, porrón, bota
galimatíes, jerigónsa, embroll, enredo, algarabía, caos, follón, guirigay galimatías, jerigonza, embrollo, enredo, algarabía, caos, follón, guirigay
galipán, galipáns un insulto más
Galíssia Galicia
gall gallo
Gallarofa , vore ballarofa o barallofa pelusa en la mazorca de maíz
gallata, gayata garrota, bastón
gallego gallego
gallegos gallegos
Galleta – cubo en ansa Galleta – cubo con asa
galletes galletas
gallina, polla, lloca, cloca gallina, clueca
galliné gallinero
gallines gallinas
gallineta gallinita
galls gallos
galo, de Fransa – gabacho, franchute galo, de Francia, gabacho, franchute
galó, galón galón
galonejat galoneado
galóns galones
galopá, córre, trotá, cabalgá, desbocás galopar, correr, trotar, cabalgar, desbocarse
galopáen, galopaben galopaban
galorromano galorromano
Galta – la galta de la cara – galtá o galtada Carrillo – bofetada
galtada, galtá bofetón, bofetada en la cara
Galtes - entre les galtes del cul ting una franja, y pel forat ha de eixí lo de la pancha Carrillos – glúteos
galvana, galbana, perea, son, desgana galbana, pereza, sueño, desgana
gamba, gambes, cama, cames, garra, garres (vore gambada) pierna, piernas
gambada, passa llarga, gambades, passes llargues (de gamba, cama) – moltes gambes del mar zancada, paso largo – muchas gambas del mar
gamuñs, collóns com a puñs gamuños, cojones como puños
gamusa, bayeta, drap com los de Penarroija, robota gamuza, bayeta, trapo, paño
gamussino, gamussinos, animal imaginari que se fa aná per a gastá bromes als cassadós novatos. Ne ña un atre pero no me ve lo nom. gamusino, animal imaginario cuyo nombre se usa para gastar bromas a los cazadores novatos.
gana gana
ganadé, que té bestiá ganadero
ganadés ganaderos
ganánsia ganancia
ganánsies ganancias
ganapán, ganapáns, portejadó, faquín, recadé, carregadó, costalé, peón, mosso, jornalé, gañán, palurdo, paleto, tosco ganapán, ganapanes, porteador, recadero, bracero, cargador, costalero, peón, mozo, jornalero, gañán, palurdo, paleto, tosco
ganchillo (fé) ganchillo (hacer)
gancho, ganchos gancho, ganchos
gancho, ganchos – qué enganche mes que un gancho ? Los collóns de un mico, que enganchen com mil y pico gancho, ganchos
ganchut con gancho
gandaia, gandaya, ret, red, no xarxa com la web de Íñigo Sorolla Amela, cófia / a Valderrobres , mote de Granja Briansó y família redecilla, cofia
gandul, dropo gandul, vago, holgazán, haragán, indolente, perezoso, apático, desidioso, ocioso
gandula, dropa gandula, vaga
ganes ganas
ganeta (tíndre) tener hambre
Ganjombo, ganjombos, ganjomba, ganjombes, se diu a Beseit. Ve del fransés “grand jambe” /garres grans/. Es un insult fluix, pero no signifique lo de importá un pepino com me explique la Marie France. En francés: es una manera de decir que te importa tres pepinos, pero la definición real es piernas grandes.
Gañol, gañols, udol, udols, crit dolorós dels gossos y atres animals, per a les persones tamé se fa aná com plorá fort gañido, aullido, gañidos, aullidos, llorera fuerte de una persona
Gañolá , gañolo, gañoles, gañole, gañolém o gañolám, gañoléu o gañoláu, gañólen – gañol – vore gemecá, plorá gañir, aullar, parecido a llorar, gemir
gañoláe, gañolabe gañía, aullaba, lloraba, gemía
garantía, garantíes garantía, garantías
garantisá garantizar
garbeo, garbeos garbeo, garbeos
garbí, garbinada (en núgols) Uno de los vientos
garbo garbo
garcha, garches bizca
garcho, garchos, bizco, bizcos, com Oriol Junqueras, el Dioni, Fernando Trueba, etc bizco
gargalet, gargaled, galet, galed, (beure a) beber sin tocar el porrón o bota los labios, desde la distancia.
gargall, salivada espessa barrejada en mucosidats de la gola o dels bronquios – beure a gargall, al galet gargajo, saliva espesa mezclada con mucosidades de la garganta o de los bronquios – beber “al galet, gargallet” sin tocar la bota o el porrón los labios
garganchó (gola), garganchón en aragonés entrada de la garganta
garnacha, raím y vi de esta classe de viña – garnacha borruda (peluda) o de la pampa borruda, lledoner a Cataluña Garnacha – garnacha peluda
garra pierna
garrafa garrafa
garrafeta, garrafetes garrafita, garrafitas
garrafón garrafón
garrama, garrames trampa, trampes
garramós, garramosa tramposo, tramposa
garrejá, moure les garres – estirá la garra mover las piernas - estirar la pata
garrejabe garreaba
Garres – garres altes, grup de música de Fondespala Piernas – piernas en alto
garreta piernecita, jarrete
garriga, bosque de carrascots o carrasques minudes bosque de encinas o encinas pequeñas
garrot, garrots garrote, garrotes, bastón
garrotada, garrotades Garrotazo, garrotazos, bastonazo
garrulo, garrulos – nom sientífic del gacho : garrulus glandarius glandarius garrulo, garrulos
garrut, garruda, garra, garres piernas largas
garsa, garses urraca, picaraza
garza , garsa urraca, picaraza
gas gas
gasoil, gasoll, diessel gasoil, diesel
Gasolinera, gasolineres, com la de Parpel a Valderrobres gasolinera, gasolineras
gassa, gasses (vore apósits) gasa, gasas
gastá gastar
gastada, gastades gastada, gastadas
gastadó gastador, que gasta
gastáe, gastabe gastaba
gastáen, gastaben gastaban
gastáes, gastabes gastabas
gastál gastarlo
gástal gástalo
gastáli gastarle
gastámos gastarnos
gastán (g) gastando
gastaríen gastarían
gastássels gastárselos
gastat, gastats gastado, gastados
gastéu gastáis
gasto, gastos gasto, gastos
gastritis, mal de pancha, tripa, estómec gastritis, dolor de tripa, estómago
gat, gats, gata, gates – Qué te jugues a que no adivines lo que ting an este sac. - Miau – Un gat ! - Paga, que es gata ! - – a gates, a marramiaus gato, gatos, gata, gatas – que te apuestas (juegas) a que no adivinas lo que tengo en este saco. - Miau – Un gato ! - Paga, que es gata !
gatera, botera, forat per a que ixque y entro lo gat a casa – La botera es un barri de Beseit, carré Villaclosa gatera, agujero para que salga y entre el gato en casa
Gatet – Lo gatet de Valderrobres fée sine – gatets gatito, gatitos
gateta, gatetes gatita, gatitas
gatina , gatera a Balears borrachera
gatina, gatines = borrachera (vore gatera) borrachera
gavarnera, gavarrera, rosé bord, picaesquenes, paregut a la romiguera o garravera rosa canina, escaramujo
gavella gavilla de mies
gavelles gavillas de mies
gaviñet (no digau cuchillo) – gabiñet - del fráncico knif (knife en inglés)  en lo sufijo diminutíu -ĭttu. - gaviñets, gabiñets cuchillo, cuchillos
gaviñetada cuchillada

gaviñetet cuchillito
gaviñetet, gaviñetets cuchillito, cuchillitos
gaviota, gaviotes (que fan guano) gaviota, gaviotas
gayata, gayates, gallata, gallates – gayato cayado, bastón de pastor
Gayatada, gayatades golpe con el cayado
gebra, gebrada, escarcha, rosada congelada – senderes de Gebra es un llibre de Susana Antolí Tello, Beseit. escarcha, rocío congelado
gel hielo
gelada helada
gelades heladas
geladet heladito
gelat, gelats helado, helados
gelen hielan
geló mucho frío
gema, rovell del ou, yema yema del huevo
gemecán, gemegán gimiendo, que gime
gemegá , gemego, gemegues, gemegue, gemeguém o gemegám, gemeguéu o gemegáu, geméguen – gemeg o gemec gemir, llorar
gen gente
gendre, gendres yerno, yernos
Generadó, generadós generador, generadores
General, generals general, generales
Generalidat (de Cataluña) Generalidad (de Cataluña)
generalíssim, generalíssims generalísimo, generalísimos
generalmen, en general generalmente, en general
generals generales
generassió generación
generassións generaciones
género, géneros género, géneros
generós, generosos generoso, generosos
generosamen generosamente
generoses generosas
generossidat, generosidat generosidad
generossíssim generosísimo
generossíssim, generossíssims generosísimo, generosísimos
genétic, genétics genético, genéticos
genio genio
genios genios
genovesos, de Génova genoveses, de Génova
gens (gen) gentes
gens (gens ni mica) nada de
gentada, gentades gentío
gentil gentil
gentilhome gentilhombre
gentilhomes, gentilhómens gentileshombres
gentilíssima gentilísima
gentilíssimes gentilísimas
gentilmen gentilmente
gentils gentiles
gentío, gentada, caterva de gen gentío
geografía geografía
Geográfic – Com te diuen? - Ignacio, pero tots me quirden Nacho – Ah, com lo National Geographic geográfico
geológiques geológicas
geométriques geométricas
gepa, chepa chepa, joroba
geput, cheput, geputs, cheputs – Lo cheput de Notredame chepudo, jorobado, chepudos, jorobados
geranio, geranios geranio, geranios
gerén, geréns gerente, gerentes
gerénsia gerencia
germá, germáns – Excavassións germáns Guimerá Lorente hermano, hermanos
germana, germanes hermana, hermanas
germanet, germanets hermanito, hermanitos
germaneta, germanetes hermanita, hermanitas
germanó, germandat hermandad, compañerismo, fraternidad
germano, germanos, de la Germania (Alemania) germano, germanos
gerra, gerres (vore engerra) tinaja, tinajas, jarra, jarras
ges, alchez, alchés – gesaire, yesaire Yeso – yesero, yesaire
gesto, gestos gesto, gestos
gibrella, vore grela palangana
gigá, lligá Ligar, atar
gigála, lligála ligarla, atarla
gigán, jagán gigante
gigáns, jagáns gigantes
gigantesca gigantesca
gilipolles gilipollas (de Gil y pollas, sus hijas)
gimnasia gimnasia
giné enero
Ginebra – vore ginebre Ginebra – ver ginebre : enebro
ginebre, ginebres – iuniperus enebro, enebros
Gínjol, chínchol azufaifo
Ginoll , chinoll, ginolls, a ginollóns cullía codoñs / italiá : A Ken Richards dovevano operare il ginocchio. rodilla, rodillas - Ken Richards iba a ser operado de la rodilla.
ginollada, ginollades rodillazo, rodillazos
ginollóns (a) de rodillas
ginolls rodillas
girá, giro, gires, gire, girém o girám, giréu o giráu, gíren – girat, girada, giro girar
girabe, giráe giraba
giráen, giraben giraban
girán (g) girando
giránse girándose
girare girara, girase
girat, girats – hay girat l´aigua al bancal de baix girado, girados – he “girado” el agua al bancal de abajo (cambiar de reguero)
gire gira
Gitá – abáns a Beseit significabe arrojá, vomitá, com en aragonés, ara ya sol gitás, tombás – gitás acostarse, tumbarse
gitada, gitades acostada, acostadas
gitáe, gitabe acostaba
gítam acuéstame
gitám (hay de) tengo que acostarme
gitám, dictamnus albus, herba medissinal en la que mon pare fa licor, se fiquen les fulles verdes en aiguardén, ix un coló casi fosforito distamnus albus (planta)
gitámos acostarnos
gitanet, gitanets gitanito, gitanitos
gitano, gitanos gitano, gitanos
gitánse acostándose
gitáre acostara, acostase
gitás acostarse, tumbarse
gítat acuéstate
gitat, gitats acostado, acostados


gite (se) se acuesta
gito (se) se acueste
gito (yo me) yo me acuesto
gitos (cuan tú te) cuando tú te acuestes
Glándula, glándules glándula, glándulas
glera (riu , roca), riu sec ple de pedres – gleres río seco lleno de piedras
globo globo
globos globos
glop, glops sorbo, trago, sorbos, tragos
glopet, glopets sorbito, traguito
glória gloria
gloriabe gloriaba
glóries glorias
gloriós, gloriosa, gloriosos, glorioses glorioso, gloriosa, gloriosos, gloriosas
gloriosamen gloriosamente
gloriossíssima gloriosísima
Glúteo, glúteos, molles del cul, al mich de elles está la franja glúteo, carrillos del culo, en medio está la franja
gobern gobierno
gobernabe gobernaba
gobernán (g) gobernante, gobernando
gobernaríe gobernaría
goberne gobierna
gobérnon gobernen
gobiarn, gobern gobern
gobiarnen, gobernen gobernan
Goch – aixó fa goch – aixó no me fa goch Gozo – esto da gozo – esto no me apetece
gochet (La Fresneda) – vore cusigañes cosquillas
gola, goles Garganta; todo el conducto de la tráquea
Gola, goles – vore garganchó garganta, gargantas
Golada, golades, náussees, espasmos per a vomitá náuseas, espasmos para vomitar
golf golf
golfa, golfes – vore esgorfa golfa, golfas
golfejá, fé lo golfo golfear, hacer el golfo
golfejos (que tú) Que tú golfees
golondrina, golondrines, vore oroneta, oreneta golondrina, golondrinos
golossina, dolsaina, llaminadura golosina
Golpe, cop, golpes, cops – béures algo de golpe, de un tos. golpe, golpes – beberse algo de una vez
golpejá , colpejá, fótre cops, pegá cops golpear
golpejál golpearlo
goludíssim, goludíssima golosísimo, golosísima
Golut, goluda, goluts, goludes - laminero aragonés - llaminé, llaminés, llaminera, llamineres goloso, golosa, golosos, golosas
gom, ple de gom a gom, ple a cormull lleno hasta el borde
goma, gomes goma, gomas
goma, gomes, caucho, resina, cola, adhesiu, pegamento, borradó, preservatiu, condó, liga, tirachines goma, gomas, caucho, resina, cola, adhesivo, pegamento, borrador, preservativo, condón, tirador, liga, tirachinas
Gong : instrumén oriental gong
gord, gort, gorts, gorda, gordes, gros, grosso, grossa, grosses gordo, gorda, gordos, gordas
gorda gorda
gordes gordas
gordíssimes gordísimas
gorgojeá un muixó com la cagarnera gorgojear un pájaro como el jilguero
gorgoll, insecte, coleóptero, larva, parásit, chicotet, diminuto, enano gorgojo, insecto, coleóptero, larva, parásito, diminuto, enano
Gorra – de gorra : sense pagá Gorra – sin pagar
gorrades, gorrada gorrazos, gorrazo
gorres gorras
gorrinada suciedad
Gorrino, gorrinos - gorrina, gorrines, tossino, tossinos, tossina, tossines, marrano, marranos, marrana, marranes, guarro, guarros, guarra, guarres, gorrindongo, guarrindonga, - porc, porca (vore verro) cerdo, cerdos, marrano, tocino, guarro, etc
gort gordo
gorts gordos
gos, goz a La Codoñera, Torrevelilla, etc, gossos, gozos perro, perros
gossa, gosses perra, perras
góssamen perramente
góssen (gosá) gozan
gosset, gossets perrito, perritos
gosseta, gossetes perrita
gossina (dropina) pereza, estar perro
Góssos – góssos de cuadra : los gossos que cuiden dels ases cataláns per a que no los ataco lo llop ibéric. Perros – perros de cuadra : los perros que cuidan de los burros catalanes para que no les ataque el lobo ibérico.
gota, gotes – aixó sirán cuatre gotes, van di los veíns de Noé gota, gotas – esto serán cuatro gotas, dijeron los vecinos de Noé.
gota, gotes – Sirán cuatre gotes, van di los veíns de Noé gota, gotes – Serán cuatro gotas, dijeron los vecinos de Noé
goted, gotet vasito
Gotellera, gotelleres : forats a la teulada per aon cole l´aigua. (gotera, goteres) Gotera, goteras. Agujeros en el tejado por donde cuela el agua.
gotes gotas
gotet, goted vasito
goteta gotita
Gotetes – café en gotes o gotetes : carajillo Gotitas – carajillo
governán (g) governante, governando
Goz (vore gos) perro
gra (sereal o de la pell), grans grano
gra, grans grano, granos
grabá, grabo, grabes, grabe, grabém o grabám, grabéu o grabáu, gráben – grabassió grabar
grabáls grabarlos
grabats grabados
grabo grabo
Grada, grades – apero per a llaurá Grada, gradas – apero para labrar
grado, grau grado
grados, graus grados
gradualmen gradualmente
grafía, escritura grafía, escritura
gram, grams – gram : planta, mala herba, en moltes arraíls, que se escampe mol. gramo, gramos – grama (planta)
gramátic, gramátics gramático, gramáticos
gramática, gramátiques gramática, gramáticas
gran grande
gran, grans grande, grandes
granáen, granaben granaban
granate granate
grandesa grandeza
grandeses grandezas
grandiós, grandiosa grandioso, grandiosa
grandíssim grandísimo
grandíssima grandísima
grandíssimes grandísimas
grandíssims grandísimos
grané, granés Granero, granero, sitio para guardar el grano. También suele llamarse así al desván.
Grané, granés (gra) granero, graneros
granera, graneres - Si yo tinguera una granera, cuántes coses agranaría ! escoba, escobas – si yo tuviera una escoba, cuántas cosas barrería !
granerot, ramás escoba basta
granet, granets (gra minut, grans minuts) granito, granitos (granos pequeños)
granets, granetes grandecitos, grandecitas
Granisat (de granís, gel), pedregada (pedra) Granizado (de granizo, hielo), granizada
granit, granito granito
Granític, granítica, granítics, granítiques granítico, granítica, graníticos, graníticas
Grapá – tamé grapada (grapat) grapar, engrapar, coser
grapa, grapes – caure de grapes (en les máns an terra) gafa, laña, enganche, gancho, hierro – manos
grapat (grapa, má), grapats, grapaét, grapadet – grapat (p) de grapá puñado, puñados
grapissos (de gra, grans), Trossos de palla menuda y de arestes barrejats en terra o en gra brut que queden después de porgá los sereals. trozos de paja pequeña y aristas mezcladas con tierra o grano sucio que quedan después de cribar los cereales.
grasiosa, grassiosa (de paperet, de papé, litines, soda, seltz) gaseosa, agua con gas
Grasó, grasóns peldaño, peldaños
grassa (greix) grasa
Grássia, grássies Gracia, gracias
grassiós gracioso
grassiosa graciosa
grassiosamen graciosamente
grassioses graciosas
grassiosos graciosos
grassiossíssima graciosísima
gratamén, grátamen, gratamen gratamente
gratificassións gratificaciones
gratis gratis
gratitut gratitud
gratuitamen, gratis gratuitamente, gratis
grava, (graves no se diu), gravilla, gravera, árids, áridos Curto y Fabre – Abás (Valderrobres) grava, gravilla, gravera, áridos
Grave, graves Grave, graves
gravedat gravedad
gravemén gravemente
gravíssim, gravíssima gravísimo, gravísima
gravíssims, gravíssimes gravísimos, gravísimas
grébol, grébols, grebole, coscoll (cuscŭliu), Ilex aquifolium https://es.wikipedia.org/wiki/Ilex_aquifolium abret, tamé se li diu coscoll del visc, perque de la segona pell del seu trong ix la matéria empleada per a fé lo VISC de cassá muixóns apegánlos – vore VISC (muérdago) – ve del latín vulgar *acrifŏlum, var. del clássic acrifŏlĭum, acebo, aceba, acebeo, acebiño, acebo, congorosa, acebo hembra, acebo mallorquín, acebo que lleva como cerezas, acebo-cerezo, acebro, acebu, aceo, acibu, acibuche, adebo, agrifolio, alcebo, alebro, aquifolia, aquifolio, arcebo, azabuche, bollitera, bolostios, cardo blanco, cardon, cardonera, cardón, carrasca, carrasco, carrascu, cebor, cebro, cebro que suelen llamar cedro, chaparro, colostios, crebol, crébol, crévol, escardamudos, grebolé, grévole, hereu, muérdago, sardón, xardón.
Grega - pega grega es un pegamento per a empeltá. griega, pega griega es un tipo de pegamento usado para injertar
greix, greixos grasa
grela, griala, gibrella per a rentás les mans – a La Codoñera : dregala palangana
greña, greñes - melena, pelambrera, maraña, - embolic, confussió, lío, gresca, altercat, riña, disputa greña, greñas, melena, pelambrera, maraña, enredo, confusión, embrollo, lío, gresca, altercado, riña, disputa
greñut, greñuda – greña greñudo, greñuda
gresca, gresques gresca, grescas
Griba, gribes (muixó Turdus viscivorus), griva, grives zorzal charlo, Turdus viscivorus
griella, grielles parrilla, parrillas
grifo, grifos (vore eixeta, aixeta) grifo, grifos
grill, grills – animal – grills de les pataques o sebes (grillá, grillás) Grillo – grillo de la patata o cebolla
grill, grills – de les pataques o sebes, s´han grillat grillo, grillos
grillá, grillás les pataques o sebes – o algún sebollot o sebollota grillar, grillarse las patatas o cebollas – o alguno/a de Peñarroya de Tastavins.
grillet, grillets grillete, grilletes – grillo pequeño
gripe gripe
gris, grisa, grisos – la venta del Griso a Valderrobres, al empalme del camí del pantano - grises gris, grises – la venta del Griso en Valderrobres
grisverdosa grisverdosa
grobigrobi, soroll de les ranes y los sapos, grobi-grobi grobi grobi de las ranas y sapos
groc amarillo
groga amarilla
grogot amarillento
grogots amarillentos
grogues amarillas
gronsá – gronso, gronses, gronse, gronsém o gronsám, gronséu o gronsáu, grónsen – gronsára – gronsaría – gronsaré acunar, mecer – la cuna : camita, moisés, cesto,
estirpe, linaje, familia, nación, origen, patria, sangre, abolengo, alcurnia
gros grande, gordo
grossa grande, gorda
Grossero, grossera - vulgar, basto, patán, ordinari, imperfecte, tosco, irreverén, maleducat, descortés, desconsiderat, incorrecte, desatento, impertinén, descarat, insolén grosero, grosera, plebeyo, chabacano, vulgar, basto, soez, obsceno, patán, cerril, rudo, burdo, ordinario, imperfecto, tosco, procaz, irreverente, maleducado, descortés, desconsiderado, incorrecto, desatento, impertinente, descarado, insolente
grosses grandes, gordas
grossíssim grandísimo, gordísimo
grossíssim (mol gros, gordíssim, mol gran), grossíssima gruesísimo, grandísimo, gordísimo
grossíssimes grandísimas, gordísimas
grossos gordos, grandes
grossota, grossot gordota, gorda, gordote, gordo
Grotesco, grotescos, grotesca, grotesques - ridícul, chocán, extravagán, que fa rissa, que pareix una caricatura Grotesco, grotesca, ridículo, chocante, extravagante, risible, irrisorio, burlesco, caricaturesco
Grulla, grulles, muixó de laguna, com la de Gallocanta Grulla, grullas, ave de laguna, como la de Gallocanta
grumo, grumos – de la colifló, col, brócul - coágul, condensassió, duríssia grumo, grumos, cuajarón, coágulo, borujo, burujo, condensación, dureza, mazacote
gruñidó, gruñidós, gruñidora, gruñidores gruñidor, gruñidores, gruñidora, gruñidoras
gruñit, gruñits gruñido, gruñidos
grupa (aná a la), montá un home y una dona a caball. montar a la grupa del caballo
grupet, grupets grupito, grupitos
Grupo, grupos, grup, grups, com lo grupo yo parlo chapurriau a facebook grupo, grupos
gualla, gualles, codorniu, codornius codorniz, codornices
guan, guans (guán, guáns) guante, guantes
guantada, guantades guantazo, guantazos
guañaba (yo) ganaba
guañabe (ell) ganaba
guañabem ganábamos
guañaben ganaban
guañada ganada
guañadó ganador
guañadora ganadora
guañadós ganadores
guañáe, guañabe ganaba
guañáen, guañaben ganaban
guañáli ganarle
guañám ganarme
guañámos ganarnos
guañán (g) ganando
guañánse ganándose
guañará ganará
guañarán ganarán
guañaré ganaré
guañáre, guañare (si ell) si el ganara, ganase
guañaréu ganaréis
guañaríe ganaría
guañaríem ganaríamos
guañaríeu ganaríais
guañás ganarse
guañássela ganársela
guañat ganado
guañe gana
guañém ganamos
guañen ganan
guañes ganas
guañéutos ganaros
Guapo, guapos, guapa, guapes, guapet (mote a Beseit), guapeta, guapets, guapetes guapo, guapos, guapa, guapas, guapito, guapita
Guardá – guardo, guardes, guarde, guardém, guardéu, guárden – guardaría – guardára – guardaré guardar
guardabe guardaba
guardaben guardaban
guardada guardada
guardades guardadas
guardadet, guardadeta guardadito, guardadita
guardáe, guardabe guardaba
guardáen, guardaben guardaban
guardál guardarlo
guardála guardarla
gúardala be ! guárdala bien !
guardáli guardarle
guardám guardarme
guardán (g) guardando
guardánla guardándola
guardánlo guardándolo
guardánse guardándose
guardare (ell) guardara
guardaréu guardaréis
guardaríen guardarían
guardarroba (vore armari, almari) guardarropa
Guardassivils, guardiassivils, guardia sivil, guardia sivils guardias civiles, Guardia Civil
Guárdia, guarda – tamé apellit Guardia guardia, guardián,
agente, guarda, número, miembro, policía, guardián, gendarme, centinela, urbano, municipal, guripa, vigilante, guindilla
guarnición, defensa, cuidado, vigilancia, salvaguardia, custodia, atención, amparo, protección, control, patrulla, escolta, retén, pelotón, destacamento, piquete, pareja
guardiáns (vore guárdia) guardianes
guárdies guardias
guardon guarden
guarnissió, guarnissións – guarnissioné (vore aubarda) guarnición,
adorno, paramento, aderezo, ornato, accesorio, tropa, guardia, regimiento, cuartel, acantonamiento
arreos, arneses, aparejos, jaeces, arzón, albarda, silla, montura, acompañamiento, entremeses, empuñadura, cazoleta, defensa
guarrona guarrona
guassa guasa, broma, burla, befa, cuchufleta, zumba, chacota, guasa
guateque, guateques guateque, guateques
Guay – mote de Beseit, https://beceite.blogspot.com/2017/06/guay-cultiva-maracuya-huerta-mayor.html guay
güeña, güeñes, embutit de coló blang – gris, fet en carn del cap del gorrino entre atres coses güeña, güeñas, embutido de color blanco – gris, hecho con carne de la cabeza del cerdo entre otras cosas.
guerré, guerrés guerrero, guerreros
guerres guerras
guía, guíes guía, guías
guiabe guiaba
guiada guiada
guiada guiada
guiades guiadas
guián (g) guiando
guiarra guerra
guiarres guerras
guiát guiado
guiñá, clucá un ull (o los dos) guiñar un ojo
guiñot, joc de cartes guiñote, juego de cartas
guipá (vore) – del caló, idioma dels gitanos ver, guipar – del caló, idioma de los gitanos
guipán viendo, guipando
guipat (u has) lo has visto
guirigay, galimatíes, jerigónsa, embroll, enredo, algarabía, caos, follón galimatías, jerigonza, embrollo, enredo, algarabía, caos, follón, guirigay
guirnalda, corona de flos o de lloré (lo Decamerón) guirnalda, corona de flores o de laurel
guirnaldes, corones guirnaldas, coronas
guisála guisarla
guisat guisado
guísen guisan
guiso, guisos guiso, guisos
guit, guits (equino), que fot cósses - vore furo que da coces, que cocea
Guitarra , pa en oli de oliva, redó, aplanat, típic a Beseit guitarra, pan con aceite de oliva, redondo, plano, típico en Beceite
guixes , guixa , guixera , farinetes , lo tramús es algo diferén // pataques, pataques, guixes y sigrons, qué bones, qué bones, qué bones que son. Viva la comare, viva lo balladó,viva la trompeta del siñó retó, (que minge xxx y cague meló) Almorta, alverjón, arvejón, cicercha, guija, tito, muela
Gurb, poble de Gerona y personaje de la novela de Eduardo Mendoza, sense notíssies de Gurb, disponible en chapurriau Gurb, pueblo de Gerona y personaje de la novela de Eduardo Mendoza sin noticias de Gurb, disponible en chapurriau
gust, gustos gusto
gustá, tastá, probá un minjá o beguda – gustat – gustada – tastat - tastada probar una comida o bebida
gustán probando, catando
Gustos – cuan lo gustos vorás lo bo que es Gustos – cuando lo pruebes verás qué bueno es
gustós, gustosos, sabrós, apetitós, apetessible, bo, per a sucay pa, suculento, exquisit - contén, grato, encantat, entretingut, plassenté, divertit gustoso, gustosos, sabroso, apetecible, apetitoso, rico, suculento, exquisito, complacido, contento, grato, encantado, entretenido, placentero, divertido
gustosa, gustoses Gustosa , gustosas
Gutural – engorgossat, áspre, ronco - desagradable, destemplat, ininteligible, baix, profundo – fondo gutural, bronco, áspero, ronco, rudo, desagradable, destemplado, ininteligible, bajo, profundo