Nadá – nado, nades, nade, nadém o nadám, nadéu o nadáu, náden – nadaría – nadára – nadaré | nadar | ||
nadabe, nadáe | nadaba | ||
nadadó, nadadós | nadador, nadadores | ||
nadáen, nadaben | nadaban | ||
Nadal, Nadals – Trong de Nadal, que cague turró y pixe vi blang | Navidad, Navidades | ||
nafra, ñafra, nafres, ñafres | cicatriz, herida, cicatrices, heridas | ||
nais, naix | nace | ||
náisse, náixe | nacer | ||
naissém, naixém | nacemos | ||
naisserán, naixerán | nacerán | ||
náisses, náixes | naces | ||
naissimén, naiximén | nacimiento | ||
naissó (per), per aissó, per aixó, per naixó | por eso, por esto | ||
naix | nace | ||
Naixco | nazco | ||
naixcuda | nacida | ||
naixcudes | nacidas | ||
naixcut | nacido | ||
naixcuts | nacidos | ||
Náixe - naixco, naixes, naix, naixém, naixéu, náixen – naixcut, naixcuda – naixquera, naixquéres, naixquére, naixquérem, naixquéreu, naixquéren | nacer | ||
naixém | nacemos | ||
náixen | nacen | ||
naixeríe | nacería | ||
naixes | naces | ||
naixéu | nacéis | ||
naixíe | nacía | ||
naixíen | nacían | ||
naiximén, naiximéns | nacimiento, nacimientos | ||
naixó, per naixó, per aixó | por esto, por eso | ||
naixquéres | nacieras, nacieses | ||
nanet, enanet, enano | enanito | ||
nano, enano - nano (Valénsia), vore aik | enano | ||
narcótic, narcótics | narcótico, narcóticos | ||
narcotisat, narcotisats | narcotizado, narcotizados | ||
narrades, contades | narradas, contadas | ||
narradó, narradós | narrador, narradores | ||
narrassió | narración | ||
narrassións | narraciones | ||
narratiu, narratius | narrativo, narrativos | ||
narrativa, narratives | narrativa, narrativas | ||
Narráu – narréu | narrarlo, narráis | ||
nas , nassos, lo home dels nassos ve lo día 31 de desembre, y te tans nassos com díes queden al añ | nariz, narices | ||
nascut | nacido | ||
nascuts | nacidos | ||
nasqueren, naixquéren | nacieran, naciesen | ||
nasset, nassets | naricita, naricitas | ||
nassional, nassionals | nacional, nacionales | ||
nassionalista, nassionalistes | nacionalista, nacionalistas | ||
nassións | naciones | ||
nássos, nas, nassos | narices | ||
natres, natros | nosotros | ||
natural, naturals | natural, naturales | ||
naturalesa | naturaleza | ||
naturalidat | naturalidad | ||
naturalisám (sense notíssies de Gurb) al cos de Marta Sánchez | naturalizarme | ||
naturaliso | naturalizo | ||
naturalmen | naturalmente | ||
naturals | naturales | ||
nau, naus, nave, naves | nave, naves | ||
nau, nou | 9 | ||
naufragá | naufragar | ||
naufragán (g) | naufragando | ||
naufragio, naufragi, naufragios, naufragis | naufragio, naufragios | ||
náusees, ganes de vomitá | nauseas | ||
navalla, navalles | navaja, navajas | ||
navalleta, navalletes – platejá, platejada | navajita, navajitas – plateá, plateada | ||
nave | nave | ||
navegán | navegando | ||
navegassió | navegación | ||
naves | naves | ||
ne porte tres | lleva tres | ||
neboda, nebodes | sobrina, sobrinas | ||
nebodeta, nebodet | sobrinita, sobrinito | ||
nebot, nevot, nebots, nevots | sobrino, sobrinos | ||
negá | negar | ||
negá | negar | ||
negaba | negaba | ||
negabe (ell) negáe | negaba | ||
negada | negada | ||
negán (g) | negando | ||
negánlay | negándoselo | ||
negánli | negándole | ||
negassió, les tres negassións de Pedro a Jesús | negación, negaciones | ||
negat | negado | ||
negativa | negativa | ||
negatives | negativas | ||
negátos | negaros | ||
Negáu – négau ! | Negarlo – niégalo ! | ||
nego | niego | ||
negossi, negossis - comers, transacsió, intercambi, permuta, compra, venta, ganánsia, lucro, comisió, benefissi, dividendo, interés |
negocio, negocios - comercio, transacción, intercambio, permuta, compra, venta, ganancia, lucro, comisión, beneficio, dividendo, interés | ||
negossiá | negociar | ||
negossián, negossiáns | negociante, negociando, negociantes | ||
negossiassió, negossiassións | negociación, negociaciones | ||
negossiet | negociete | ||
negossiets | negocietes | ||
Negra – Fícam una servesa negra – Fícam una servesa, negra | Negra – Ponme una cerveza negra - Ponme una cerveza, negra. | ||
negre, negres | negro, negros | ||
negres | negros, negras | ||
negró, negrura | negrura, oscuridad | ||
negue | niega | ||
neguen | niegan | ||
neguitós, neguitosa, neguitosos, neguitoses - neguit, neguits | nervioso, intranquilo – nerviosismo, intranquilidad | ||
nell, per an ell | para él | ||
nella, per an ella | para ella | ||
nena, nenes | nena, nenas | ||
nervi, ñirvi, nervis, ñirvis | nervio, nervios | ||
nerviós, ñirviós | nervioso | ||
nerviosamen | nerviosamente | ||
nervioses, ñirvioses | nerviosas | ||
nerviosos | nerviosos | ||
nerviossisme | nerviosismo | ||
Nessedat - estupidés, majadería, disparate, memés, cretinisme, sandés, idiotés, imbessilidat, tontería, tontada, bobada, sabocada | necedad, estupidez, majadería, disparate, memez, cretinismo, sandez, idiotez, imbecilidad, tontería, bobada | ||
nessessari, nessessaris | necesario, necesarios | ||
nessessária, nessessáries | necesaria, necesarias | ||
nessessidat, nessessidats | necesidad, necesidades | ||
Nessessitá – nessessito, nessessites, nessessite, nessessitém o nessessitám, nessessitéu o nessessitáu, nessessíten – nessessidat, nessessitat, nessessitada | necesitar | ||
nessessitabe, nessessitáe | necesitaba | ||
nessessitaben, nessessitáen | necesitaban | ||
nessessitáem, nessessitabem | necesitábamos | ||
nessessitáreu | necesitaréis | ||
nessessitaríe | necesitaría | ||
nessessitaríen | necesitarían | ||
nessessite | necesita | ||
nessessitém | necesitamos | ||
nessessiten | necesitan | ||
nessessites | necesitas | ||
nessessitéu | necesitáis | ||
Nessessito | Necesito – cuando él necesite | ||
nessessiton | necesiten | ||
néssio, néssios, tonto, tontos, néssia, néssies | necio, necios, tonto, tontos, necia, necias | ||
net, nets | nieto, nietos | ||
neta, netes | nieta, nietas | ||
netet, netets | nietecito, nietecitos | ||
neu, neus - Aon ñague neu no hi aniguéu ! | nieve, nieves | ||
neumátic, neumátics, neumática, neumátiques | neumático, neumáticos | ||
neumonía | neumonía | ||
neutre, neutro, neutres, neutros | neutro, neutros | ||
nevá , neve, neu, nevada | nevar, nieva, nieve, nevada | ||
nevades (puntes) | Puntas nevadas | ||
neván | nevando | ||
nevats | nevados | ||
nevera, neveres | nevera, neveras | ||
nevot, nebot, nevots, nebots | sobrino, sobrinos | ||
ni | ni | ||
nial, nials, ous falsos de ges o de pedra per a motivá a les gallines a póndre ous. | huevo falso de yeso o de piedra para motivar a las gallinas a poner huevos | ||
nigromán, mago | nigromante, mago | ||
Nigromántica, nigromántiques | nigromántica, nigrománticas | ||
nils, ni los – ni les | ni los - ni les | ||
nina, nines de drap | muñeca, muñecas de trapo | ||
nincho, ninchos (del sementeri), nicho, nichos (de mercat) | nicho, nichos | ||
Nines – pupiles, nina, pupila | pupila, pupilas | ||
ningú, dingú | nadie | ||
ningún, cap | ningún | ||
ninguna, cap | ninguna | ||
ninja, ninges | ninja, ninjas | ||
nino, ninos – ninot, ninots | muñeco, muñecos | ||
ninotet, ninotets | muñequito, muñequitos | ||
niñera, niñeres | niñera, niñeras | ||
Niquitós, niquitosa, neguitós, neguitosa | nervioso, intranquilo | ||
nit , anit, s'ha fet de nit | noche, anoche, se ha hecho de noche | ||
nit, nits | noche, noches | ||
nitet (de) | por la noche | ||
Nitidés - llimpiesa, puresa, transparénsia, claridat, brillo | nitidez, limpieza, pureza, transparencia, claridad, brillo | ||
niu, nius - vore follanius | nido, nidos - follanidos es quien coge huevos de los nidos | ||
niuet, niuets | nidito, niditos | ||
nivell, nivells | nivel, niveles | ||
no | no | ||
No cal – no caldrá - no calíe – no cal patí | no hace falta, no hará falta, no hacía falta, no hace falta sufrir | ||
No me fa goch , no me chauche | no me apetece | ||
no'ls, no los | no los | ||
nobilíssim | nobilísimo | ||
nobilíssima | nobilísima | ||
nobilíssimamen | nobilísimamente | ||
nobilíssimes | nobilísimas | ||
nobilíssims, mol nobles | nobilísimos | ||
noblemen | noblemente | ||
noblesa baturra | nobleza baturra | ||
nocturno, nocturnos, de nit, de la nit | nocturno, nocturnos | ||
nol, no lo, no´l vach vore | no lo vi | ||
nols, no los, nol´s vach agarrá | no los cogí | ||
nom, noms | nombre, nombres | ||
nombrá | nombrar | ||
nombrabe | nombraba | ||
nombraben | nombraban | ||
nombrántos | nombrándoos | ||
nombrat, nombrats | nombrado, nombrados | ||
nombréu | nombráis | ||
nomená, anomená | nombrar, nominar | ||
nomenades, anomenades | nombradas, de nombre | ||
nomenál | nombrarlo | ||
nomenat, anomenat, nomenats, anomenats | nombrado, de nombre, nombrados | ||
només, sol | nada más, solo | ||
nominá | nominar | ||
nómina, nómines | nómina, nóminas | ||
nomináls | nominarlos | ||
nominatiu, nominatius | nominativo, nominativos | ||
noms | nombres | ||
nora, nores | nuera, nueras | ||
Noranta, 90 | 90 noventa | ||
nordeste, nordest | nordeste | ||
norma, normes | norma, normas | ||
normal, normals | normal, normales | ||
normalisá lo chapurriau, escriure segóns una norma, no mos cal | normalizar el chapurriau, escribir según una norma, no nos hace falta | ||
normalissasió | normalización | ||
normalmen | normalmente | ||
Norocsidén, nort + ocsidén (oeste), noreste, norest | noroccidente | ||
nort, nord | norte | ||
Noruego, noruegos, noruega, noruegues, de Noruega | noruego, noruega | ||
nosa, fas nosa, estorbes, (noses en plural no se fa aná) | estorbo, estorbar, molestar | ||
noses | estorbos | ||
nossió, nossións | noción, nociones | ||
nossiu, lesiu | nocivo, lesivo | ||
nossiva, lesiva | nociva, lesiva | ||
nostalgia | nostalgia | ||
nostra | nuestra | ||
nostre | nuestro | ||
nostre, nostres, nostra, nostres – lo nostre poble, los nostres pobles, la nostra terreta, les nostres yayes | nuestro, nuestros, nuestra, nuestras | ||
Notá – noto, notes, note, notém o notám, notéu o notáu, nóten – (anotá se conjugue igual) notat, notada – si yo notara, notares, notare, notárem, notáreu, notáren – nota | notar | ||
nota, notes | nota, notas | ||
notabe | notaba | ||
notabes | notabas | ||
notablemen | notablemente | ||
notáe, notabe | notaba | ||
notáen, notaben | notaban | ||
notán (g) | notando | ||
notánlos | notándolos | ||
notari, notaris, notaria, notaries – notaría – notaríes es de notá, anotaríes de anotá | notario, notarios, notaria, notarias – notaría – notarías de notar | ||
notarial, notarials | notarial, notariales | ||
notaríe | notaría | ||
notaris | notarios | ||
Notat – anotat es apuntat | Notado – anotado es apuntado | ||
note | nota | ||
noten | notan | ||
notifique | notifica | ||
notíssia, notíssies | noticia, noticias | ||
notissiota, notissiotes | noticieja, noticiejas | ||
noto | noto | ||
nou, está com a nou, lo ponou, pon nou – 9 | nuevo, está como nuevo, el puente nuevo – 9 | ||
nova, noves | nueva, nuevas | ||
novanta, noranta, 90 | Noventa 90 | ||
novedat, novedats | novedad, novedades | ||
novela, noveles | novela, novelas | ||
novelán | novelando | ||
novelat | novelado | ||
noveles | novelas | ||
noveleta, noveletes, com les 100 del Decamerón en chapurriau | novelita, novelitas | ||
novembre | noviembre | ||
noves (notíssies) | nuevas, notícias | ||
novet, novets | nuevecito, nuevecitos | ||
noveta, novetes | nuevecita, nuevecitas | ||
novia, novies | novia, novias | ||
novio, novios | novio, novios | ||
novissiat, a dins del convén | noviciado, dentro del convento | ||
novíssies, monges | novicias, monjas | ||
nuclear | nuclear | ||
nuclears | nucleares | ||
nugo, nugos (anugá, lligá) | nudo, nudos (anudar, atar, ligar) | ||
|
|||
núgol, núgols, se anugole | nube, nubes, se nubla | ||
Nugolada : núgols que venen en l´aire, lleván, garbí, etc | nubes que vienen con el aire | ||
nugolet, nugolets | nubecilla, nubecillas | ||
núgols | nubes | ||
nugos | nudos | ||
nuguet, nuguets – los de los dits de les máns | nudito, nuditos – nudillo, nudillos | ||
numerals | numerales | ||
número, números | número, números | ||
numerós, numerosos | numeroso, numerosos | ||
numerosa, numeroses | numerosa, numerosas | ||
numerossíssim, numerossíssims, abundán, abundáns - vore caterva | numerosísimo, numerosísimos | ||
nupsial, núpsies, de matrimoni | nupcial | ||
champouirau, chapurriau, chapurriat, chapurreau, la franja del meu cul, parlem chapurriau, escriure en chapurriau, ortografía chapurriau, gramática chapurriau, lo chapurriau de Aguaviva o Aiguaiva, origen del chapurriau, dicsionari chapurriau, yo parlo chapurriau; chapurriau de Beseit, Matarranya, Matarraña, Litera, Llitera, Mezquín, Mesquí, Caspe, Casp, Aragó, aragonés, Frederic Mistral, Loís Alibèrt, Ribagorça, Ribagorsa, Ribagorza, astí parlem chapurriau, occitan, ocsitá, òc, och, hoc
Mostrando las entradas para la consulta nas ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta nas ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
lunes, 26 de noviembre de 2018
dicsionari chapurriau castellá, N
Etiquetas:
nadabe,
nadáe,
nadára,
nadaré,
nadaría,
nade,
nadém o nadám,
náden,
nades,
nadéu o nadáu,
nado
Ubicación:
44588 Beceite, Teruel, España
jueves, 25 de mayo de 2017
banasta
banasta, banastes
la de la nostra zona es mes estreta y porte unes cornaleres, com lo nas de Doña Rogelia, per a lligala. Se fee aná per a portá moltes coses, sobre tot la verema, brema.
BANASTA o BANASTRA f.
|| 1. Espècie de cove de vímens, més gros i alt que els coves ordinaris (Ross., Conflent, Balaguer, Ll., Calaseit, Val., Pego, Novelda); cast. banasta. Exceptatz vayratz ho sardes, que puschen tener... en semals o en banastes, doc. a. 1298 (RLR, v, 99). No gos metre la man en còuen ne en banastre on estia pex, doc. a. 1370 (BABL, xii, 139). Una banastra larga a manera de bressol, doc. a. 1546 (Alós Inv. 57).
|| 2. Espècie de cabàs planer o pala de vímens amb un mànec a cada costat, que serveix per traginar terra (Ross., Lledó, Rabós d'Empordà).
|| 3. a) Gàbia de verducs de forma cònica o acampanada i sense sòl, que, posada en terra, serveix per albergar una lloca amb sos pollets (Alcoi, Mall.); cast. pollera.—b) Gàbia sense sòl, que posen en terra i sota la qual tenen els porcells que han de revendre (Massalcoreig).
|| 4. Gàbia de verducs o de barretes de ferro, de forma cònica o semiesfèrica i sense sòl, que posen damunt el braser, i damunt la qual posen roba a eixugar (Mall.).
|| 5. m. i f. Beneitot; curt d'enteniment (Ross., Conflent, Olot, Collsacabra, Vic, Pla de Llobregat, Mallorca); cast. mastuerzo, papanatas. Séu prou banasta, lu meu fill, Saisset, Count. del alt. m., 13. Y la deu voler per ell, es banastra, Alcover Rond. viii, 227.
Loc.
—Estar més magre que unes banastres: estar molt magre (Marroig Refr.).
Fon.: bənástə (Perpinyà, Arles, Ribesaltes, Olot, Lledó, Empordà); banásta (Calaseit, Val., Alcoy, Pego, Novelda); bənástɾə (Collsacabra, Vic, St. Vicent dels H., Mall.); banástɾɛ (Balaguer).
Intens.: banast(r)eta, banast(r)ota, banast(r)assa, banast(r)ó.
Etim.: del gàl·l. benna ‘cove’, amb creuament de canastra (cfr. J. Storm en Rom. v, 167; Wartburg FEW, i, 328).
CANASTRA o CANASTA f.
|| 1. Recipient fet de canyes o de vímens entreteixits, de forma troncocònica invertida i de boca rodona o rodonenca i molt ampla, que serveix per traginar roba, fruita i altres coses; cast. canasta. No gos lançar... canastes salmorra fems scombradies, doc. a. 1387 (archiu municipal de Barchinona). Mesa dins una gran canasta, Metge Valter 8 v.o Duguemli canastres d'ous,Alcover Cont. 521.
|| 2. nàut. Recipient compost d'una post rodona plena de foradins i enrevoltada de barrerons verticals de fusta, units per la part superior a una espècie de cèrcol que forma la boca; serveix com a depòsit per tenir-hi plegada una drissa, una sàgola d'escandall o una altra corda (Mall.); cast. canasta.
Fon.: kənástɾə (Puigcerdà, Barc., Vendrell, Mall., Men.); kanástɾɛ (Ll.); сənástɾə (Palma, Manacor); kenástɾə (Sineu); kanásta (Calaseit, Ulldecona, Morella, Vinaròs, Val., Pego); kanástɾa (Val., Alzira, Albaida).
Intens.—a) Augm.: canastrassa, canastrota, canastrot.—b) Dim.: canastreta, canastretxa, canastrel·la, canastreua, canastrona, canastró.
Etim.: del gr. κάναστρον, mat. sign. || 1.
// Canasta RAE:
la de la nostra zona es mes estreta y porte unes cornaleres, com lo nas de Doña Rogelia, per a lligala. Se fee aná per a portá moltes coses, sobre tot la verema, brema.
BANASTA o BANASTRA f.
|| 1. Espècie de cove de vímens, més gros i alt que els coves ordinaris (Ross., Conflent, Balaguer, Ll., Calaseit, Val., Pego, Novelda); cast. banasta. Exceptatz vayratz ho sardes, que puschen tener... en semals o en banastes, doc. a. 1298 (RLR, v, 99). No gos metre la man en còuen ne en banastre on estia pex, doc. a. 1370 (BABL, xii, 139). Una banastra larga a manera de bressol, doc. a. 1546 (Alós Inv. 57).
|| 2. Espècie de cabàs planer o pala de vímens amb un mànec a cada costat, que serveix per traginar terra (Ross., Lledó, Rabós d'Empordà).
|| 3. a) Gàbia de verducs de forma cònica o acampanada i sense sòl, que, posada en terra, serveix per albergar una lloca amb sos pollets (Alcoi, Mall.); cast. pollera.—b) Gàbia sense sòl, que posen en terra i sota la qual tenen els porcells que han de revendre (Massalcoreig).
|| 4. Gàbia de verducs o de barretes de ferro, de forma cònica o semiesfèrica i sense sòl, que posen damunt el braser, i damunt la qual posen roba a eixugar (Mall.).
|| 5. m. i f. Beneitot; curt d'enteniment (Ross., Conflent, Olot, Collsacabra, Vic, Pla de Llobregat, Mallorca); cast. mastuerzo, papanatas. Séu prou banasta, lu meu fill, Saisset, Count. del alt. m., 13. Y la deu voler per ell, es banastra, Alcover Rond. viii, 227.
Loc.
—Estar més magre que unes banastres: estar molt magre (Marroig Refr.).
Fon.: bənástə (Perpinyà, Arles, Ribesaltes, Olot, Lledó, Empordà); banásta (Calaseit, Val., Alcoy, Pego, Novelda); bənástɾə (Collsacabra, Vic, St. Vicent dels H., Mall.); banástɾɛ (Balaguer).
Intens.: banast(r)eta, banast(r)ota, banast(r)assa, banast(r)ó.
Etim.: del gàl·l. benna ‘cove’, amb creuament de canastra (cfr. J. Storm en Rom. v, 167; Wartburg FEW, i, 328).
CANASTRA o CANASTA f.
|| 1. Recipient fet de canyes o de vímens entreteixits, de forma troncocònica invertida i de boca rodona o rodonenca i molt ampla, que serveix per traginar roba, fruita i altres coses; cast. canasta. No gos lançar... canastes salmorra fems scombradies, doc. a. 1387 (archiu municipal de Barchinona). Mesa dins una gran canasta, Metge Valter 8 v.o Duguemli canastres d'ous,Alcover Cont. 521.
|| 2. nàut. Recipient compost d'una post rodona plena de foradins i enrevoltada de barrerons verticals de fusta, units per la part superior a una espècie de cèrcol que forma la boca; serveix com a depòsit per tenir-hi plegada una drissa, una sàgola d'escandall o una altra corda (Mall.); cast. canasta.
Fon.: kənástɾə (Puigcerdà, Barc., Vendrell, Mall., Men.); kanástɾɛ (Ll.); сənástɾə (Palma, Manacor); kenástɾə (Sineu); kanásta (Calaseit, Ulldecona, Morella, Vinaròs, Val., Pego); kanástɾa (Val., Alzira, Albaida).
Intens.—a) Augm.: canastrassa, canastrota, canastrot.—b) Dim.: canastreta, canastretxa, canastrel·la, canastreua, canastrona, canastró.
Etim.: del gr. κάναστρον, mat. sign. || 1.
// Canasta RAE:
1. f. Cesto de mimbres, ancho de boca, que suele tener dos asas.
2. f. Juego de naipes con dos o más barajas francesas entre dos bandos de jugadores.
3. f. En el juego de la canasta, reunión de siete naipes del mismo valor.
4. f. En baloncesto, aro metálico sujeto horizontalmente a un tablero vertical, y del que pende una red tubular sin fondo en la que es necesario introducir el balón para el enceste.
5. f. En baloncesto, cada una de las introducciones del balón en la canasta, y que, según las jugadas, vale por uno, dos o tres tantos.
6. f. En el Aljarafe de Sevilla, medida para aceitunas cuya cabida es de media fanega.
7. f. Mar. Conjunto de vueltas de cabo, la última mordida, con que se tiene aferrada, mientras se iza, una vela o una bandera y que permite largarlas, cuando han llegado a su lugar, con solo dar un estrechón a la tira que se conserva en la mano.
Etiquetas:
banasta,
banastra,
brema,
canasta,
canastes,
canastró,
cornalera,
cornaleres,
Doña Rogelia,
mimbres,
nas,
verducs,
verema,
vime,
vímens,
vimes
Ubicación:
44588 Beceite, Teruel, España
Suscribirse a:
Entradas (Atom)