viernes, 13 de octubre de 2023

X, Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

X.


Planher vuelh En Blacatz en aquest leugier so,

Ab cor trist e marrit, et ai en be razo,

Qu' en lui ai mescabat senhor et amic bo,

E quar tug l' ayp valent en sa mort perdut so:

Tant es mortals lo dans qu' ieu no y ai sospeisso

Que jamais si revenha, s' en aital guiza no

Qu' om li traga lo cor, e qu' en manjo 'l baro

Que vivon descoratz, pueys auran de cor pro.


Premiers manje del cor, per so que grans ops l' es, 

L' emperaire de Roma, si 'lh vol los Milanes

Per forsa conquistar, quar lui teno conques,

E viu deseretatz malgratz de sos Ties.

E deseguentre lui manj' en lo reys frances,

Pueys cobrara Castella que pert per nescies;

Mas si pez' a sa maire, elh non manjara ges,

Quar ben par a son pretz qu' elh non fai ren que 'l pes.


Del rey engles me platz, quar es pauc coratjos,

Que manje pro del cor, pueys er valens e bos,

E cobrara la terra, per que viu de pretz blos,

Que 'l tol lo reys de Fransa, quar lo sap nualhos.

E lo reys castelas tanh qu' en manje per dos,

Quar dos regismes ten, e per l' un non es pros;

Mas si 'lh en vol manjar, tanh qu' en manj' a rescos, 

Que s' il mair' o sabia, batria 'l ab bastos.


Del rey d' Arago vuel del cor deia manjar,

Que aisso lo fara de l' anta descarguar

Que pren sai a Marcella et a Milau, qu' onrar

No s pot estiers per ren que puesca dir ni far.

Et apres vuelh del cor don' hom al rey navar,

Que valia mais coms que reys, so aug comtar;

Tortz es, quan dieus fai home en gran ricor poiar,

Pus sofracha de cor lo fai de pretz bayssar.


Al comte de Toloza a ops qu' en manje be,

Si 'l membra so que sol tener ni so que te,

Quar si ab autre cor sa perda non reve,

No m par que la revenha ab aquel qu' a en se.

E 'l coms proensals tanh qu' en manje, si 'l sove

C' oms qu' es deseretatz viu guair' e non val re,

E sitot ab esfors si defen ni s capte,

Ops l' es manje del cor pel greu fais qu' el soste.


Li baron volran mal de so que ieu dic be,

Mas ben sapchan qu' els pretz aitan pauc com ilh me.


Belh Restaur, sol qu' ab vos puesca trobar merce, 

A mon dan met quascun que per amic no m te.


Sordel.

IX, Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

IX.


Belh senher dieus, quo pot esser sufritz

Tan estranh dols cum es del jov' enfan,

Del fill del rey de Castella prezan,

Don anc nulhs homs jorn no s parti marritz,

Ni ses cosselh ni dezacosselhatz;

Qu' en lui era tot lo pretz restauratz

Del rey Artus qu' om sol dir e retraire,

On trobavan cosselh tug bezonhos;

Ar es mortz selh que degr' esser guizaire,

Lo mielhs del mon, de totz los joves bos.


Anc filhs de rey no fon vistz ni auzitz

Qu' en tan ric loc fos vengutz per semblan,

Don man dolen n' iran tos temps ploran,

Quar plus es grans, quan degra esser fenitz,

Lo dols de luy, que quant es comensatz;

Quar elh era en tan ric loc pauzatz,

Qu' anc non nasquet tan desastrucs de maire

Que lai non fos astrucx totas sazos;

Don paradis puesc dir, al mieu veiaire,

Qu' es aital cortz que no y a sofraytos.


Ben degra esser Ferran capdels e guitz,

S' a dieus plagues que est mon ames tan

Lo belh e 'l bo a tot fag benestan,

Lo larc e 'l franc, lo valen e 'l grazitz,

Don cuiavon qu' en elh fos esmendatz

Lo jove reys, e 'N Richartz lo prezatz,

E 'l coms Jaufres, tug li trey valen fraire

Cui semblava de cors e de faissos

E de ric cor, e de totz bes lo paire,

Qu' er es dolens de proeza e de dos.


Anc joves reys no fon natz ni noyritz,

Del flum Jordan tro al solelh colguan,

Don fos tal dol, pus neguero 'l jaguan;

Quar li Franses ne fan dol e grans critz,

E li Engles, tug silh d' ams los regnatz,

Li Alamans, totz lors ricx parentatz,

Senhor del mon, e 'l valen emperaire,

E Samsuenha, Espanha et Aragos,

Qu' *al mon non es crestias de lunh aire

Que sieus liges o dels parens no fos.


Mas elh era sobre totz elegitz

El melhor loc, si visques mais un an,

Servir a dieu de cor e de talan,

Fons de belhs dos, murs contra 'ls Arabitz,

Solelh de mars, abrils renovellatz,

Miralh del mon, ab cuy pretz es renhatz;

Qu' en dirai pus, que nulhs no sap retraire

Lo dampnatge que sest mon doloiros

A pres en luy; e dieus, vers perdonaire,

Perdon' a luy, pus venjatz s' es de nos.


Ai! quals dols es, quar elh es chastiaire

A tot lo mon, als valens et als pros!


Giraud de Calanson.