martes, 17 de octubre de 2023

XIII, Hueimais no y conosc razo

XIII.


Hueimais no y conosc razo

Ab que nos poscam cobrir,

Si ja dieu volem servir,

Pos tant enquer nostre pro 

Que son dan en volc sufrir; 

Qu' el sepulcre perdem premeiramen, 

Et ar suefre qu' Espanha s vai perden 

Per so quar lai trobavon ochaizo; 

Mas sai sivals no temem mar ni ven: 

Las! cum nos pot plus fort aver somos, 

Si doncx no fos tornatz morir per nos!


De si mezeis nos fes do,

Quan venc nostres tortz deslir;

E fes so sai a grazir,

Quan si ns det per rezemso:

Doncx qui vol viure ab morir 

Er don per dieu sa vid' e la y prezen, 

Qu' el la donet e la rendet moren, 

C' atressi deu hom morir no sap quo. 

Ai! quant mal viu qui non a espaven

Qu' el nostre viures, don em cobeitos, 

Sabem qu' es mals, et aquel morir bos.


Auiatz en qual error so

Las gens, ni que poiran dir,

Qu' el cors qu' om no pot gandir

De mort, per aver que y do,

Vol quecx gardar e blandir;

E de l' arma non a nulh espaven

Qu' om pot gardar de mort e de turmen: 

Pens quecx de cor s' ieu dig vertat o no, 

E pueys aura d' anar melhor talen;

E ja no y gart paubreira nuls hom pros,

Sol que comens, que dieus es piatos.


Cor sivals pot aver pro,

D' aitan pot quecx s' en garnir,

Que l' als pot dieus totz complir

E nostre reys d' Arago;

Qu' ieu no cre saubes falhir

A nulh que y an' ab bon cor e valen,

Tan pauc vezem que falh' a l' autra gen;

Non deu ges far a dieu peiurazo,

Qu' elh l' onrara, si 'lh li fai onramen;

Qu' ogan si s vol n' er coronatz sa jos,

O sus el cel; l' us no ilh falh d' aquestz dos.


E non pretz folha razo

Lo reys castellas, ni s vir

Per perdre, ans deu grazir

A dieu, qu' elh mostr' e 'l somo

Qu' en lui se vol enantir,

Et autr' esfortz ses dieu torn a nien;

C' aissi valra son ric pretz per un cen,

Si acuelh dieu hueimais per companho,

Qu' elh no vol re mas reconoyssemen:

Sol que vas dieu non sia ergulhos,

Mout er sos pretz onratz e cabalos.


Vida e pretz, qu' om ve de folha gen,

On plus aut son, cazon leugeiramen:

Bastiscam doncx en ferma peazo

El pretz que i s ten, quan l' autre van cazen; 

Que totz sos pretz, sos gaugz e sos laus fos 

En pessar fort, tant a dieus fait per nos.


Bels Azimans, dieus vezem que us aten,

Qu' en aissi us vol gazanhar francamen,

Qu' onrat vos te tant que a mi sap bo;

No 'l fassatz doncx camjar son bon talen,

Ans camjatz vos; que mais val per un dos

Qu' om s' afranha ans que fortz caia jos.


Folquet de Marseille.

XII, Si m laissava de chantar

XII.


Si m laissava de chantar

Per trebalh ni per afar,

Ben leu diria la gens

Que no fos aitals mos sens

Ni ma gallardia

Cum esser solia;

Mas en ver vos puesc jurar

Qu' ancmais no m plac tan jovens

Ni pretz ni cavallairia

Ni domneis ni drudaria.


E s' ieu podi' acabar

So que m' a fait comensar

Mos sobresforcius talens,

Alexandres fon niens

Contra qu' ieu seria,

E s' a dieu plazia

Que m' en denhes ajudar,

Ja 'l sieus verais monimens

Lonjamen non estaria

Sotz mal serva senhoria.


Hom no s deuria tarzar

De ben dir e de mielhs far,

Tan quan vida li es prezens,

Qu' elh segles non es mas vens,

E qui mais s' i fia

Fai maior follia,

Qu' a la mort pot hom proar

Com pauc val lo remanens,

Per qu' es fols qui no s chastia

E no s part de sa falsia.


Mas tant ai de que pensar

Qu' ieu non puesc ges afinar

Totz mos honratz pensamens,

Pero bos comensamens

Mostra bona via

Qui no s' en cambia, 

Per qu' ieu ab sobresforsar 

Cug dels fellos mescrezens 

Ab dieu recobrar Suria

E Damas e Tabaria.


Per qu' ieu no vuelh cambiar

De joi ab un rei avar

Cui sobra aurs et argens,

E cuida, quar es manens,

Qu' autre dieus no sia

Mas sa manentia

Que li fai dieu renegar;

Mas quant er lo jutgamens,

Li valra pauc la feunia

Ni l' engans ni la bauzia.


Ar m' er mon chant a virar

Vas ma dona cui tenc car

Plus que mos huelhs ni mas dens; 

Ni non puesc esser jauzens,

Si lieys non avia:

Aissi m lass' e m lia,

Ab prometre ses donar,

Qu' autre gaug no m' es plazens,

Ni ges de lieys no m poiria

Partir, neis si m' aucizia.


Tant es bella per amar

E dousa per remirar

E corteza e conoissens,

Et als pros et als valens

De bella paria;

Si 'l ver en dizia,

El mon non auria par,

Mas fragz m' a mil tals covens

Que, si sol un n' atendia,

Estort e guerit m' auria.

Na Vierna, cum que sia

Ieu sui vostres tota via.


Pierre Vidal.