Mostrando las entradas para la consulta compte ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas
Mostrando las entradas para la consulta compte ordenadas por relevancia. Ordenar por fecha Mostrar todas las entradas

martes, 6 de agosto de 2024

Numerar, Numbrar, Nombrar

 

Numerar, Numbrar, Nombrar, v. lat. numerare, nombrer, compter, énumérer.

No las poyrio numerar. Eluc. de las propr., fol. 1.

Ne les pourraient nombrer.

Coma numerar. Leys d'amors, fol. 2. 

Comme nombrer.

Nombra de mantenent 

A la donna gentil X marcs de son argent. V. de S. Honorat. 

Compte sur-le-champ à la dame gentille dix marcs de son argent.

Horguelh fay tantas brancas que a penas las pot hom numbrar.

V. et Vert., fol. 7. 

Orgueil produit tant de branches qu'à peine peut-on les nombrer.

En mesurar o en pezar

O en nombrar per mescomtar.

Brev. d'amor, fol. 119.

A mesurer ou à peser ou à nombrer pour mécompter.

Part. pas. Ad exceptio de non numerada pecunia.

Tit. du XIIIe siècle. Arch. du Roy., J. 328.

A exception de pécune non comptée.

ANC. CAT. Nombrar. CAT. MOD. ESP. PORT. Numerar. IT. Numerare.

(chap. Numerá, de número; nomená o nombrá, de nom; 

numero, numeres, numere, numerem o numeram, numeréu o numeráu, numeren; numerat, numerats, numerada, numerades.

Nomeno, nomenes, nomene, nomenem o nomenam, nomenéu o nomenáu, nomenen; nomenat, nomenats, nomenada, nomenades; nombro, nombres, nombre, nombrem o nombram, nombréu o nombráu, nombren; nombrat, nombrats, nombrada, nombrades.)

2. Numeracio, Numeration, s. f., lat. numerationem, numération, compte, calcul.

De distinctio e de numeracio. Eluc. de las propr., fol. 130. 

De distinction et de numération.

Ab principal numeration. Petit Thalamus de Montpellier, p. 77. 

Avec compte principal.

ESP. Numeración. PORT. Numeração. IT. Numerazione. 

(chap. Numerassió, numerassions.)

3. Numeros, adj., lat. numerosus, nombreux.

Estelas numerozas. Eluc. de las propr., fol. 108.

(chap. Estrelles numeroses; estels (o estrels) numerosos.)

Étoiles nombreuses.

(chap. Numerós, numerosos, numerosa, numeroses.)

4. Nombre, s. m., lat. numerus, nombre.

Nombre, es multitut de unitatz agregadas. Eluc. de las propr., fol. 278.

Nombre, c'est multitude d'unités assemblées. 

Tant ai peccat que no sai nombre.

Folquet de Marseille: Senher Dieus.

J'ai tant péché que je ne sais le nombre.

Loc. Los mieus peccatz son per nombre.

Folquet de Marseille: Senher Dieus.

Les miens péchés sont en nombre.

Amena ab si CCC cavayers e de sirvens ses nombre. Philomena.

Amène avec soi trois cents cavaliers et des servants sans nombre.

- Terme de grammaire.

Nombres es singulars o plurals. Gramm. provençal.

(chap. Lo número es singular o singulá o plural.)

Nombre est singulier ou pluriel.

ANC. CAT. Nombre. CAT. MOD. ESP. (número) PORT. IT. Numero.

(chap. Número, números.)

5. Numerable, adj., lat. numerabilis, nombrable, calculable.

En partidas no numerablas. Eluc. de las propr., fol. 183.

En parties non calculables.

CAT. ESP. Numerable. PORT. Numeravel. IT. Numerabile.

(chap. Numerable, numerables: que se pot numerá, contá.)

6. Numeral, adj., lat. numeralis, numéral.

Noms numerals, es coma dos, tres, etc. Leys d'amors, fol. 48. 

Nom numéral, c'est comme deux, trois, etc. 

Diversas proporcios numerals. Eluc. de las propr., fol. 264. 

Diverses proportions numérales.

CAT. ESP. PORT. Numeral. IT. Numerale. (chap. Numeral, numerals.)

9. Numeratiu, adj., numératif, propre à être énuméré. 

Numerativas unas vetz. Leys d'amors, fol. 100.

Numératives une fois.

(chap. Numeratiu, numeratius, numerativa, numeratives : que se pot numerá, enumerá, contá.)

8. Numeradament, adv., numériquement, comptant.

Agutz e resseubutz numeradament.

Tit. de 1273. Arch. du Roy. Toulouse, J. 321. 

Eu et reçu comptant.

9. Renumeration, s. f., compte réitéré.

Sobre renumeration dels notaris. Statuts de Montpellier, du XIIIe siècle.

Sur compte réitéré des notaires.

(chap. Renumerassió, renumerassions; re + numerassió, numerassions.)

10. Renumerar, v., compter de nouveau.

Part. pas. Pagatz... et renumeratz. 

Tit. du XIIIe siècle. DOAT, t. IX, fol. 33.

Payés... et comptés de nouveau.

(chap. Renumerá: renumero, renumeres, renumere, renumerem o renumeram, renumeréu o renumeráu, renumeren; renumerat, renumerats, renumerada, renumerades.)

miércoles, 18 de enero de 2023

Aquesta es la forma, els capitols, los quals los clavaris del studi

VIII

Forma iuramenti praestandi ab OEconomis (Clavarios) studii generalis Illerdensis, an. MCCCLXIX. (Vid. pág. 37.) 

Ex lib. Privil. et Concord. curiae saecul. Illerd.

Aquesta es la forma, els capitols, los quals los clavaris del studi ans que usen del offici juren cascun an; los quals capitols foren ordenants (ordenats) per lo Senyor Bisbe, et per lo capitol, et per lo conseyll de la ciutat en lan de nostre Senyor MCCCLX. nou (1369).

Nos aytals canonges e aytals ciutadans de Leyda juram sobre los sants de Deu Evangelis et la Creu de nostre Senyor davant laltar de Santa Maria de la Seu possats, et per nos et cascun de nos ab nostres propries mans corporalment tochats, que nos per tot aquest an, qui sira finit a carnestoltes de Quaresma, a nostre bon enteniment et a nostra bona consciencia procurarem et regirem lo officii de la clavaria al qual (al-qual) som stats elets; e afermaren (afermarem) doctors et maestres o licenciats qui legiran en lo dit studi Dret Canonich et Civil, Medicina, Filosofia et altres scienties aprovades si mester hic siran e aço a aquell menor salari que porem.

Item que a negu no darem ni prometrem ni metrem en alcuna esperança salari negu per legir neguna lectura, si donchs no es doctor o maestre o licenciat; ni pagarem ni darem res a negu per lectura que en temps passat aye feyta sens volentat del capitol et del conseyll de la ciutat; et si fahiem, que ultra lo perjuri, que nons sia reebut en compte ans ho ayam a pagar del nostre propi

Item que doctor, maestre ni licenciat negu no afermarem sens conseyll et volentat dels clavaris del an passat et de II. canonges et II. prohomens ordenats a nosaltres per conseylles o de la mayor partida daquells; los quals canonges et prohomens juren et ajen a jurar de conseyllarnos be et lealment, a profit de la clavaria et del studi, tota affeccio et hoy remoguts.

Item quel affermament dels dits doctors, maestres, o licentiats, ahut lo conseyll de susdit (dessus dit), et los salaris daquells, et altres pagues o coses que ayam a fer per raho de dit offici, farem tots IIII concordablament, et no los uns sens los altres.

Item que no vendrem del sensal (censal) que huy la dita clavaria ha, ni negun altre sensal ni violari sobre aquella, per gran profit que fas de la clavaria et del studi, sens conseyll et volentat del capitol et del conseyll de la ciutat; ans sin podem comprar, queu farem.

Item que dels dines de la dita clavaria en nostres usos no convertirem, sino lo salari a nosaltres asignat.

Item que forçarem et forçar farem entant compugam (en tant com pugam) tots aquells que sapiam que res deyen a la clavaria por qualsevol raho; et encara tots aquells, qui ayen res administrar de que no ayen retut compte que donen compte et paguen tot ço ques apparra que deyen o ayen a tornar; e aço farem al pus breu que porem, et que per dar favor ne favors a negu no lexarem.

Item que estrenyerem ab sagrament o en altra manera lo clavari qui cuyll lo sensal et les altres coses de la clavaria, que dins VIII. dies apres finit lo temps del nostre an, retra et dara compte a nosaltres de ço que aura administrat dins lo dit an per la dita clavaria, per ço que nosaltres dins un mes apres lo pugam et ayam a dar als clavaris esdevenidors (pone es devenidors).

Item que pagats los doctors, maestres o licenciats els altres salaris et altres messions necessaries que ayam a fer per la dita clavaria, tota la moneda que sobrara conservarem et metrem, e farem metre ey farem nostre poder en la caxa que es en les cases de Poblet (a: Arcam scilicet comunis depositi, ut in inventario bonorum Bernardi Alegreti ann. 1336 a nobis infra edendo apparet.) 

Item que a neguna persona no farem gracia de res que deye (: degue) a la dita clavaria, ni dels dines daquella no darem a negu per servi ni per altra manera, ni encara per festa que aye affer de doctorat o magistrat, sens conseyll e volentat del Senyor Bisbe o de son vicari et capitoll et del conseyll de la ciutat.

Item que totes les dites coses prometem et juram que farem be et lealment, tota affectio et hoy remoguts, e que per amor, ni favor, ni prechs de neguna persona de qualque dignitat, condicio o estament  sie, noy farem sino ço que al nostre bon enteniment et a nostra bona conscientia, a profit empero del dit studi et clavaria, sira vist feedor.

Item que de negu servi, ni neguna altra cosa per manera de servi, no pendrem, ni daltri que per ell o alcun dells nos ho donas.

Item que no atorgarem ni darem licentia a negun doctor licenciat, ni a maestre, que affermat sie, de anar fora la ciutat, sino solament III. dies; et si a mes temps la demanen que nou (: no ho) pugam fer, sens volentat del capitol, et dells pahers de la ciutat.

Item quels dits clavaris en les conduccions que faran dels dits doctors licenciats et aprovats facen, et hayen a fer jurar aquells que no advocaran, nec donaran algun patrocini duran lo temps de la lur lectura, en qualsevol questio que haien lo Senyor Bisbe et capitol de la Seu de Leyda, nec contra la universitat de la ciutat de Leyda; si donchs nou fahien ab licentia demanada et obtenguda del dit Senyor Bisbe et capitol en lures (lurs, llurs) questions, et dels pahers de la dila ciutat en les questions de la dita universitat. E si lo contrari fahien que perden lo salari quels sera promes per la lectura, et ultra aço sien privats de aquella lectura.

sábado, 9 de julio de 2022

A 20 de Maig me donaren una de Vm. de 25 de Abril, y ab ella tota merçe.

Carta que escribió el canónigo de Tortosa Jayme Miró al canónigo de Toledo D.
J. B. Pérez, obispo que después fue de Segorbe (a: Existe original en un tom. fol. de actas y noticias de los SS. de España, que recogió el dicho Señor Pérez, y se guarda en el archivo de la catedral de Segorbe.). 

A 20 de Maig me donaren una de Vm. de 25 de Abril, y ab ella tota merçe. 

Y puyx es Vm. natural de Valencia, li respondre en nostra llengua, puix lo entendra molt be. 

Per tenir yo en carrech la llibreria de esta iglesia per lo capitol de ella, fuy forçat comunicar la de Vm. á estos senyors estant justats per altres negocis, y tots uniformes foren molt contents yo serquas totes les claricies se poguessen haber, y veure axi en la llibreria como en lo archiu, y en les constitucions de esta iglesia, y donas á Vm. relacio del que si trobaria ab tot lo compliment necessari. Y axi serquant en dita llibreria, he trobat en un llibre de lliçons molt antich la vida del glorios Sant Ruph, la qual envie à Vm. de la manera la he trobada scrita en llati, encara que en alguns llochs hi ha alguns periodos no corresponen a la sentencia he intelligencia del que va dient; pero per no llevar y affegir hi mes del quex havia la tramet de ma mia scrita ab la present, como dalt dich. Rebré a merce me avise de la rebuda della. 

Tambe so entrat en lo archiu de dita iglesia per veure si se trobarien alguns actes antichs ans que los moros entrassen en Spaña, y no si ha trobat cosa alguna, salvo la conquista feu D. Ramon Berenguer, compte de Barcelona, qui conquista a Tortosa, y trague los moros della en lo any 1148: y conquistada feu venir de França de un monestir estaba en la ribera del Rojne a un Gaufrido qui era abat de dit monestir de canonges reglars del orde de Sant Agosti pera esser bisbe de Tortosa, e axi en lo any 1151 lo Archebisbe de Tarragona lo consagra en presencia de altres bisbes y de dit D. Ramon Berenguer, compte de Barcelona, y li dona dit compte a dit Gaufrido y sos successors los delmes y primicies, y designa los llimits del bisbat. 

Y apres dit Gaufrido envia a Roma sa electio y consecratio pera obtenir confirmatio de Adriano quarto, qui tunc presidia en la sede romana; y axi dit Adriano lo confirma ab sa bulla, dada en Benavent 6 cal. Aprilis (a: El original dice XIII cal. Aprilis) anno Incarnationis Domini de 1155 pontificatus anno secundo. E dit Gaufrido poch apres de haber rebut dita confirmatio que fonch en lo any 1158 feu una constitucio que comença: Auctoritate apostolicâ roborati, la qual per esser llarga no insertare sino solament lo essencial della pera alguna claricia del que Vm. me demana. Y diu desta manera: Statuimus e firmamus Nos et sequaces nostros in praefactâ ecclesiâ unanimiter, concorditer et canonicè vivere sub regula Sancti Augustini, et juxta consuetudines ecclesiae Sancti Ruphi, licet sint ibi aliqua singularia quae in Dertusensi ecclesiâ juxta dignitatem suam et loci proprietatem rationabiliter poterunt dispensari. Y tinch per molt averiguat dit Gaufrido porta la historia de la vida de S. Ruph de alla del modo la he trobada, y va ab la present. Y asso es lo que fins al present he pogut trobar. Si altra cosa se descubrira, yo avisare a Vm. Y si en altra cosa hi haura per assi en que yo me puga emplear al servey de Vm. rebre a molt contento mo mane, per que ho fare, com per les obres veura. Y nostre Sr. guarde y prospere a Vm. per molts anys como se desija. Tortosa a 3 de Juny 1591. = Lo canonge Jaume Miró. = En el sobrescrito dice así: A mestre Joan Baptista Periz canonge de la santa iglesia de Toledo. = Toledo. 


Versión castellana de la carta anterior. 

A 20 de Mayo me entregaron una carta de Vm. de 25 de Abril, en la cual recibí merced. Y pues es Vm. natural de Valencia, le responderé en nuestro idioma que lo entenderá bien. 

Por tenerme encargada el cabildo de esta iglesia su librería, me vi obligado a dar cuenta de la de Vm. a estos señores, hallándose congregados para otros negocios, los quales con mucha satisfacción suya acordaron que buscase yo quanto pueda aclarar 

este punto, examinando los documentos de la librería y del archivo y las constituciones de esta iglesia, para dar a Vm. razón cumplida de quanto se encuentre. Escudriñando pues la librería, he hallado en un leccionario muy antiguo la vida del glorioso S. Rufo, que envío a Vm. tal cual ha venido a mis manos escrita en latín, aunque en algunos lugares hay períodos cuyo sentido no corresponde al contexto; mas por no añadir ni quitar, la remito adjunta como he dicho, copiada de mi mano. Estimaré a Vm. me avise su recibo. 

He entrado también en el archivo de la iglesia a ver si daría con algunas actas antiguas anteriores a la entrada de los moros en España, y nada hallo sino la conquista hecha por D. Ramón Berenguer, conde de Barcelona, que ganó a Tortosa y lanzó de ella a los moros el año 1148, y conquistada hizo venir de Francia de un monasterio de canónigos reglares, de la orden de San Agustín, que estaba a las orillas del Ródano, a su abad Gaufrido para que fuese obispo de Tortosa: al qual consagró el arzobispo de Tarragona el año 1151 a presencia de otros obispos y del dicho D. Ramón Berenguer, conde de Barcelona, el cual dio a Gaufrido y a sus sucesores los diezmos y primicias, y señaló los límites del obispado. Hecho esto, envió a Roma Gaufrido su elección y consagración para que la confirmase Adriano IV, que ocupaba entonces la silla romana, como en efecto la confirmó en su bula expedida en Benevento VI cal. Aprilis anno Incarnationis Domini 1155 pontificatus anno secundo. 

Poco tiempo después de haber recibido Gaufrido esta confirmación, esto es, en el año 1158 hizo una constitución que empieza: Auctoritate apostolicâ roborati, que no inserto toda entera por ser larga; sólo notaré lo esencial de ella para aclarar lo que Vm. me pregunta. Dice así.... 

Y tengo por muy cierto que dicho Gaufrido trajo de allá la historia de la vida de San Rufo, tal cual la he encontrado y acompaño con esta. Y es quanto hasta ahora he podido encontrar. Sí más descubriere, avisaré a Vm. Y si hay por aquí otra cosa en que pueda yo emplearme en su obsequio de Vm. tendré a gran satisfacción que me mande, pues lo haré como lo acreditarán las obras. Y nuestro Señor guarde y prospere a Vm. por muchos años como se desea. Tortosa a 3 de Junio de 1591. = El canónigo Jayme Miró. = El sobrescrito dice: Al maestro Juan Bautista Pérez, canónigo de la santa iglesia de Toledo. 

lunes, 7 de noviembre de 2022

Abjuratio

Abjuratio. 

Nosaltres Joana Libiana Marquesa muller den Pau Badia Chatherina muller den Galceran Bertran Gabriel Rabaçer Isabel muller den Francisco Pallares Aldonça muller den Gabriel Compte (Comte, no Compte; Comte es de comite, conde; compte de computo, cuenta) tots de la ciutat de Barcelona de nostra libera franca spontanea e agredable voluntat abjuram detestam renunciam appartam e lunyam de nosaltres tota e qualsevol heretgia e special aquesta de que som infamats e testificat (testificats) la qual nosaltres havem confessades ço es de judeizar e de guardar e de observar les serimonies de la ley de Moyses e de fer les ritus cerimonies e solemnitats dels juheus les quals en special quiscun de nosaltres ha confessades les quals mes largament son contengudes en la sentencia que contra nosaltres ses donada e declarada. E confessam de la nostra propria boca ab pur e vertader cor la Sancta fe catholica christiana la qual te preica segueix mostra e ensenya la Sancta mare Esglesia catholica romana. E aquella tenim volem e promettem tenir e seguir e en aquella volem perseverar e morir e nunqua nos nos volem apartar ni partir de aquella. E juram per nostre Senyor Deu e per los seus sagrats quattre evangelis davant nos posats e per lo senyal de la cr+eu de tots temps star e esser subjectes a la obedientia del beneventurat mossenyer Sanct Pere princep dels Sancts Apostols e vicari de nostre Senyor Deu Jesu-Christ e del nostre molt Sanct Pare Alexandre Papa sise lo qual huy en en dia governa e regeix la Sancta Esglesia catholica e apres de ell als seus successors que a ell canonicament succeiran e de nunqua james apartar nos ne lunyar nos de aquesta obedientia per alguna persuasio heretica e en special per aquesta judaica heretgia e per tots temps perseverarem e starem en la unitat e congregatio de la Sancta Mare Ecclesia e serem tots temps en defensio de la Sancta fe catholica cristiana e perseguirem tots aquells qui contra aquella seran ni veuran e manifestarem e publicarem aquells e james nons ajustarem ni aplegarem ab ells ni creurem en llurs vanes e folles creençes ni en llurs dits ni obres ni aquells rebrem ni acullirem ni deffendrem nils consellarem ni favorirem directament ne indirecta publicament ni amagada per obra ni per senyal ni per dit. E si contra aquestes coses en algun temps farem o veurem volem incidam e encorregam en pena de relapsos. 

Quam siquidem abjurationem praedicti Joanna Libiana Marquesa Badia Chatherina Bertrana Gabriel Rabaçer Isabel muller den Francisco Pallares et Aldonça Comte fecerunt modo et forma et sub tenore subscriptis coram prefatis reverendo domino episcopo barcinonensi et reverendis inquisitoribus in presentia reverendorum Petri Buada decretorum doctoris Antonii Pellicer canonicorum Sedis Barcinone et Jacobi Ferrer notarii et Scribae maioris domus deputationis Cataloniae et Petri Michaelis Carbonell notarii Barcinonae et Archivarii Regii et magnificorum Stephani Eugan militis et Jacobi de la Ran alias Arenes domicelli Barcinonae populati et Joannis de Plaxes decretorum doctoris et Joannis Joffre et Guillelmi Laurador notariorum et Joannis Borrada fusterii habitatorum Barcinonae testium ad haec specialiter vocatorum et assumptorum et etiam in presentia quamplurimorum aliorum tam marium quam feminarum in multitudine copiosa in dicta sede Barcinonae congregatorum.

Qua quidem abjuratione per illos facta dictus reverendus dominus episcopus Barcinonensis interrogavit illos de articulis fidei sigillatim et distincte qui responderunt se credere in illis quorum articulorum verba sunt haec.

Interrogationes reconsiliandis faciendo de articulis fidei et primo de articulis divinitatis. 

Creheu vosaltres que Deu omnipotent es infinit e sobiranament bo que es pare fill e Sanct Spirit e es un Deu en essentia e trino en persones.

Creheu vosaltres que lo pare es Deu omnipotent no fet no creat no engenrat.

Creheu vosaltres que lo fill es Deu omnipotent no fet no creat mas del pare eternalment engenrat.

Creheu vosaltres que lo Sanct Spirit es Deu omnipotent no fet no creat no engenrat mas proceint del pare e del fill e egual al pare e al fill. 

Creheu vosaltres que aquest mateix Deu qui es trino en persones e hu en essentia per la sua omnipotentia haja creat lo cel e la terra e la mar e totes coses visibles e invisibles que en aquelles son.

Creheu vosaltres que aquest mateix Deu pusqua remettre (redimir) los delictes e peccats e no altri sino ell.

Creheu vosaltres que en lo jorn del judici final tots resuscitarem e quiscu ab son propri cors e anima e axi starem davant lo tribunal e cadira de nostre Senyor Deu Jesu-Christ Deu nostre e ell donara a quascu gloria o pena segons los merits o demerits de quascu. 


Sequuntur articuli humanitatis Christi

Creheu vosaltres que lo fill de Deu ço es nostre Senyor Deu Jesu-Christ sia stat concebut de la gloriosa Verge Sancta Maria per obra del Spirit Sanct sens ajustament de home.
Creheu vosaltres que nostre Senyor Deu Jesu-Christ sia nat de la Verge Maria vertader Deu e vertader home la Verge Maria stant verge ans del part en lo part e apres lo part. 
Creheu vosaltres que nostre Senyor Deu Jesu-Christ en aquella sacratissima carn que ha pres del ventre virginal de la Verge Maria sia stat crucificat mort e soterrat per los nostres peccats e defalliments. 
Creheu vosaltres que apres que nostre Senyor Deu Jesu-Christ fonch mort e lo seu sagrat cors estant en la carn la sua sagrada anima davallas (davall, devall) als inferns e la divinitat stant ab lo seu precios cors ab la dita sagrada anima davallas als inferns e de aquells tragues e delliuras los Sancts pares que alli eran ço es Adam Eva Noe etc. 
Creheu vosaltres que lo tercer dia apres de la sua sagrada passio en son propri poder car es Deu resuscitat de mort a vida la sua anima sanctissima ajustada al cors glorificat ço es en aquell cors lo qual jague e fonch posat en lo sepulchre e lo qual penja en la creu. 
Creheu vosaltres que apres la sua sagrada resurrectio lo quarenten jorn de son propri poder sen muntas als cells hon seu a la dreta part de Deu lo pare. 
Creheu vosaltres que a la fi del mon nostre Senyor Jesu-Christ venra per judicar los vius e los morts e lavors donara a quascu gloria o pena perpetua segons los merits o demerits de cascu ço es als bons gloria e als mals pena. 

De Sacramentis. 

Creheu vosaltres en lo Sanct Sagrament de la Missa ço es que com lo prevere ses revestit al altar e lo schola li ha presentat la ostia que es pa material del qual nosaltres usam tots dies e lo prevere ha dites sobre lo dit pa aquelles sagrades paraules que nostre Senyor Deu Jesu-Christ dix lo dijous de la Cena cenant ab los seus Sancts apostols e dexebles que en virtut de les dites paraules lo dit pa material sia convertit e transubstanciat en vertader cors precios de Jesu-Christ.
Creheu vosaltres en los set sagraments de la Sancta Mare Ecclesia ço es en lo baptisme confirmatio penitentia en lo sagrament de la Sancta Missa en lorde sacerdotal en lo sagrament del matrimoni e de la extrema unctio segons que la Sancta Mare Ecclesia de Roma creu preica mana e observa.
Creheu vosaltres tot ço e quant Sancta Mare Ecclesia de Roma creu e confessa. 

Quibus ita gestis et peractis praefatus reverendus dominus episcopus barcinonensis absolvit illos in forma Ecclesiae a sententia excomunicationis et anathematis quam propter dicta crimina haeresis et apostasiae incurrerant. Quibus peractis de mandato suarum reverendarum paternitatum fuit processum ad legendum 
et publicandum capitulum sequens cum penitentiis et finem praesentis sententiae ut sequitur. 

E per quant per la confessio e abjuratio per los damunt dits Joana Libiana Marquesa muller den Pau Badia Chatherina muller den Galceran Bertran Gabriel Rabaçer Isabel muller den Francisco Pallares Aldonça muller den Gabriel Comte davant nos fetes nos consta aquells haver confessats los grans errors culpes e crims per ells comesos ab bona contritio tant quant havem pogut conexer. Volents aquells reunir a la unio e gremi de la Sancta Mare Ecclesia catholica Romana la qual no tanqua lo seu gremi a aquells qui ab deguda contritio e vertadera penitentia se tornen a aquella demanant misericordia e abjurant sos crims e errors trobam que devem manar axi com ab la present manam absolre e ab la present absolem e per absolts denuntiam los damunt dits Joana Libiana Marquesa muller den (pone deu) Pau Badia Chatherina muller den Galceran Bertran Gabriel Rabaçer Isabel muller den Francisco Pallares e Aldonça muller den Gabriel Comte de la sententia de excomunicatio e de anathema maior que per los dits crims e heretgia e apostasia del dia que aquells commetteren feren e son stats ligats e illaqueats e reduim e admettem aquells tant quant de dret podem e devem al gremi e unio de la Sancta mare Ecclesia catholica Romana ab vertader e pur cor e no ficte ni simulat se tornen en aquella e les penitenties a ells davall injungides e posades servaran e compliran e si hauran confessada tota la veritat de tots e sengles crims de heretgia e apostasia que sabut hauran axi de simateys com de qualsevol altres persones vives e mortes presents o absents. E per quant los damunt dits han offes molt temerariament nostre Senyor Deu Jesu-Christ e la sua Sancta Ecclesia e fe catholica per la qual raho et alias no se pot conexer si aquells van en lum o en tenebres o si vertaderament o ficta o simulada se son tornats a la Sancta fe catholica per nostre Senyor Deu Jesu-Christ. Per tant per aquesta nostra diffinitiva sententia sententiam e declaram penitentiam e per penitentia condamnam tots los damunt dits Joana Libiana Marquesa muller den Pau Badia Chatherina muller den Galceran Bertran Gabriel Rabaçer Isabel muller den Francisco Pallares et Aldonça muller den Gabriel Comte e cascun de ells a carcer perpetual ab confiscatio de tots sos bens segons ja desobre es dit.
E mes los manam e per penitentia los injungim que de huy a un any prop seguent tots los damunt (pone damuut, típico error u - n) dits e cascun de ells dejunen e sien tenguts de dejunar tots los divenres de dit any e en pa e aygua e que per tot lo dit any ab bona devotio en cascun divenres quiscu de ells diga per trenta vegades les orations del Pater noster Ave Maria e lo Credo in Deum e Salve Regina si aquells saben e aquells que no saben dites oracions que dins spay de tres mesos prop seguents aquells sapian e aprenguen perfetament sots les penes a nostre arbitre reservades. E mes que les dites orations del Pater noster Ave Maria Credo in Deum e la Salve Regina hajan e sien tenguts de monstrar als seus fills e filles sots les dites penes a nostre arbitre reservades.
E mes los manam e per penitentia los injungim que en tota sa vida natural cascun any se hajen de confessar e de fet se confessen a sos confessors tots llurs peccats tres vegades ço es una vegada abans de la Nativitat de nostre Senyor Deu Jesu-Christ e altra a la Pascha de resurectio e altra en la festa de cinquagesma e que combreguen lo cors precios de nostre Senyor Deu Jesu-Christ al manquo una vegada lany ço es a la Pascha de resurectio sis trobaran disposts per combregar encarregant sobre aço les conscienties de llurs rectors e curats. 
E mes los injungim e per penitentia los manam per senyal de humilitat a tots los damunt dits que en tota sa vida natural no porten sobre si ni en llurs vestidures per si honrar or ni argent ni perles ni pedres precioses ne vesten seda ni grana ni xamellot ni porten coral ni ambre (ámbar). E mes que en tota sa vida no pusquen tenir ni tenguen officis publichs en les ciutats viles e lochs hon habitaran e viuran ni benificis en les Esglesies ne sien fisichs ni cirurgians ni botiguers ni speciers ni procuradors ni arrendadors per si ni per altra persona ni sien cambiadors ni notaris ni scrivans publichs ni cavalquen en cavall ni porten armes. Les quals penitenties segons que dessus se contenen a tots los dessus nomenats reconsiliats e a quascun de ells manam e injungim que facen e complesquen sots pena de relapsos les quals coses dessus dites totes axi pronuntiam manam e injungim en aquests scrits e per 
aquests scrits. - Petrus episcopus barcinonensis. - Antonius inquisitor. - Petrus inquisitor.
Lata fuit preinserta diffinitiva sententia per prefatos reverendum dominum Petrum episcopum Barcinone et Antonium de Contreras decretorum doctorem et Petrum Pariente in sacra theologia licentiatum inquisitores hereticae et apostolicae pravitatis in civitatibus et diocesibus barcinonensi tarraconensi Vici Gerundae et 
Helnae (Elna) a Sancta Sede Apostolica creatos et deputatos pro tribunali sedentes in dicta sede barcinonensi et de suarum reverendarum paternitatum mandato lecta et publicata per me Bernardum Texidor (1) presbyterum urgellensis diocesis apostolica auctoritate notarium publicum et Sanctae inquisitionis notarium et scribam modo et forma supra scriptis presentibus dicto venerabili Martino Ximeniz procuratore fiscali Sanctae inquisitionis ex una et dictis Joanna Libiana vidua Marquesia uxore Pauli Badia Chatherina uxore Galcerandi Bertran Gabriele Rabaçer Isabele uxore Francisci Pallares reconsiliati et Alduncia uxore Gabrielis Comte ex alia parte die mercurii intitulata XXIII die mensis martii anno a nativitate Domini millesimo CCCC nonagesimo sexto. Quibus quidem omnibus et singulis praedictis sic peractis praedictus Martinus Ximeniz procurator fiscalis Sanctae inquisitionis petiit et requisivit de omnibus et singulis suprascriptis fieri unum et plura publicum et publica instrumentum et instrumenta per me praedictum notarium presentibus pro testibus ad hec specialiter vocatis et assumptis praedictis reverendis Petro Buada decretorum doctore Antonio Pellicer canonicis Sedis Barcinonae et venerabilibus et discretis 
Jacobo Ferrer notario et scriba maiore domos Deputationis Cataloniae et Petro Michaele Carbonell notario Barcinonae et Archivario Regio et magnificis Stephano Engan (antes Eugan) milite et Jacobo de la Ran alies Arenes domicello Barcinonae populato et Joanne de Planxes (antes Plaxes) decretorum doctore et Petro Latzaro minore dierum et Joanne Jofre et Guillelmo Laurador notariis et Joanne Borrada fusterio Barcinonae habitatoribus et praesente etiam clero et populo in dicta Sede congregato in grandi multitudine.  

(1) Hic Bernardus Texidor obiit apud villam seu oppidum Cervariae 
die dominico festo Sancti Bernardini XX maii anno a nativitate Domini M. D. nono. (1509)

martes, 5 de octubre de 2021

Glosario, Ramon Lull, C

 C.


ÇA. adv. Aquí. (de çá e de lá, llá)

CAB. sust, c. Cabeza. (cap : caput : capita etc)
CAB. V. Cabe.
CABAL. sust. c. Caudal.
CABAL. Cabal, completo.
CABALORS. V. CABALÓS.
CABALÓS. adj. Caudaloso, provechoso, cabal, cumplido. (caudalós)
CABER. v. modo inf. Caber.
CAÇAR. v. modo inf. Cazar.
CAEN. v. Caen. (cauen)
CAHECH. v. Cayó.

CAHUT. part. pas. de "caer". Caído. (caigut, cahút)

CAL. Importa. - No cal; no importa. Molt cal; mucho importa. - Que li cal; que le importa; - No 't cal; no te importa, no te es necesario.
CALCIGAT. part. pas. de "calcigar". Hollado, pisado, pisoteado.

CALER. v. modo inf. Ser necesario, importar.

CALT. sust. c. Calor. (caldo)
CAMIAR. v. modo inf. Cambiar, transformar, trocar.
CAMIAT. part. pas. de "camiar". Cambiado, transformado, trocado.
CANCERADAS. adj. term. pl. fem. Canceradas, cancerosas. (cáncercranch; cangrejo)

CANT. adv. Cuando, cuanto. (quantum; quant)

CANTAR. V. XANTAR.
CANTÉS. v. Cantase.
CANTITAT. sust. c. Cantidad. (Quantitas, quantitat)
CANYAR. Variante de “caminar”. V. esta palabra.

(71) Que ‘n éll fill se pogués canyar,
CAP. sust. c. Caudillo, jefe, capitán, cabeza.
CAPARÓ. sust. c. Capucha caperuza, cogulla.
CAPDELL. V. CAPDEYL.

CAPDELL. v. Guíe, dirija.
CAPDELLAR. v. modo inf. Guiar, dirigir.
CAPDEYL. sust. c. Dirección, guía, ovillo.

CAPERÓ. V. CAPARÓ.
CAPTÉ. Gobierna. - Usado como recíproco: se gobierna, se porta bien, procede bien.

CAPTENER. sust. c. Buen trato, buen porte, buen aspecto.

CAPTENER. v. Gobernar. - Usado como recíproco: gobernarse, portarse bien.

CAPTIVANT. v. gerundio de "captivar. Cautivando.
CAR. Porque.
CAR. adj. Caro, querido, estimado.

CAR. adv. Caramente.

ÇARAGOÇÁ. adj. Zaragozano. (de Çaragoça, Saragossa, Zaragoza)

CARÇERAT. part. pas. de "carçerar". Encarcelado, sujeto, aprisionado.

CARÇRE. sust. c. Cárcel, prisión.

CARDENALAT. sust. c. Cardenalato.
CARDENIL. sust. c. Cardenal.

CARESMA. sust. c. Cuaresma.
CARNALITAT. sust. c. Carnalidad.

CARNER. sust. c. Sepultura. - En sentido figurado, estómago, vientre. - Aquel que umpl el carner: aquel que llena el estómago.
CARRERA. sust. c. Camino. (carraria; carrer; calle)

CARTENER. v. modo inf. Amar, querer, tener en mucho.

CARTENIR. V. CARTENER.

CARTENGUT. part. pas. de “cartener". Querido (caro), amado, tenido en mucho.
CASCU, CASCUNA. Cada uno, cada una.
CASCUN. Cada uno,
CASCUNAS PARTS. Cada una de las partes.

CAHUT. v. gerundio de "caer". Cayendo.
(Es participio, caído, cahút; el gerundio es caent, cahent)

CASTEL. sust. c. Castillo. (castell)

CASTEYL. V. CASTEL.

CASTETAT. sust. c. Castidad.

CASTICH. sust. c. Castigo, corrección, lección, aviso. (castic, cástic)
CASTIGAMENT. V. CASTICH.
CAUSA. sust. c. Causa, cosa.

CAUSANT. sust. c. Causante.

CAUSAT. sust. c. Efecto.

CAUSAT. part. pas. de “causar". Causado.
CAUT. V. CAHUT.

CAVAL. V. CAVAYL.

CAVALCADA. sust. c. Cabalgata. (cabalgada; ataque rápido con caballos)
CAVALCAR. v. modo inf. Cabalgar.
CAVALER. V. CAVAYLER.

CAVAYL. sust. c. Caballo. (cavall)
CAVAYLER. sust. c. Caballero.

CAUECH. V. CAVECH.

CAVECH. adj. Palabra cuya significación desconocemos. Tal vez equivalga a las castellanas caduco, perecedero.

CECH, adj. Ciego.

CEL. V. CEYL.

ÇEL. sust. c. Celo. (zel)

CELA. pron. Aquella.

CELAR. v. modo inf. Celar, esconder, ocultar.

CELL. V. CEYL.

CELLA. pron. V. CELA.

ÇELLA. sust. c. Silla de caballo.
CELLS. V. CEYLS.
ÇENSAT. palabra cuya significación no conocemos. Quizás equivalga a limitado a los sentidos. (Que tot lo bé qui es çensat. // sensato? censado?)

CENTÉ. Centésimo.

CERCATS. v. Buscáis, buscad. (también aparece sercar)

CERCLE. sust. c. Círculo.

CERQUA. v. Busca.
CERTÁ. adj. Cierto, seguro. (certero)
CERTENITAT. sust. c. Certeza.
CERTES. adv. Ciertamente. (cert es : cierto es)

CÉS. v. Cese.
CESTA. pron. Esta. (questa; aquesta; esta)
CESSAT. part. pas. de “cessar”. Cesar, impedir. - Pogre haver fet molt bé, e cessat molt de mal: pudiera haber hecho mucho bien, e impedido mucho mal.
CEYL. pron. Aquel.
CEYLAS. pron. Aquellas.
CEYLS. pron. Aquellos.
CHÁ. sust. c. Perro (canis, can, ca : cà : cá)

CHARITAT. sust. c. Caridad.
CHICHS. adj. pl. Pequeños. (chics; chicos, chiquillos, chicuelos, etc)

CHRIST, sust. p. Cristo.

CHRISTIÁ. adj. Cristiano, cristiana.

CHRISTIANDAT. sust. c. Cristiandad.

CINQUENA. nombre numeral. Quinta.
CINTA. part. pas. de "ceñir". Ceñida.
CLAM. sust. c. Clamor, súplica.

CLAM. v. Clamo, clame; suplico, suplique.
CLAMAMENT. sust. c. Clamor, súplica.
CLAMAR. v. modo inf. Pedir, implorar, clamar, suplicar. (reclamar, etc)

CLAMOR. sust. c. Clamor, súplica.

CLAMVOS. Os suplico, os ruego.

CLAR. adj. Claro.
CLARDAT. Claridad, luz, resplandor. (claredat, claretat)

CLAUSA. v. Cierre. (clausura; closa)

CLEMENS. sust. p. Clemente.

CLERECIA. sust. c. Clerecía.

CLERGUE. sust. c. Clérigo. - Li clergue: los clérigos. - Li clergue setglar; los clérigos seglares. - Significa también: orden religiosa; p.e: un tal clergue s‘ en fés: se estableciera de ello una orden religiosa.

CLÍ. adj. Inclinado, postrado.

CLUCHAT. part. pas. de "cluchar”. Con los ojos tapados o cerrados. (clucar un ull : guiñar un ojo)
CO. adv. Como. (com)
ÇO. pron. Esto, lo, cuanto. - Per ço: para esto, para que, con motivo de.

COBEEG. Desee, codicie. (de cobdicia)

COBEJAMENT. sust. c. Deseo, codicia y alguna vez abrigo.

COBETJAR. v. modo inf. Desear, codiciar, cobijar.

COBEYTAT. sust. c. Codicia, deseo.

COBEYTÓS. adj. Deseoso, codicioso, avaro.
COBRAR. v. modo. inf. Recobrar, cobrar, obtener.
COBRAT. part. pas. de "cobrar”. Recobrado (recuperado), cobrado, obtenido.

COGITAMENT. sust. c. Reflexión, pensamiento.

COGITANT. v. gerundio de “cogitar". Pensando, reflexionando, concibiendo.

COGITAR. v. modo inf. Pensar, reflexionar, concebir. (cogito ergo sum)

COGITAT. part. pas. de "cogitar". Pensado, reflexionado, concebido.
COL. Como el, como lo; cuando el, cuando lo.

COL. v. Reverencia, venera, celebra, adora, honra.
CO ‘L. Como el, como lo.

COLER. v. modo inf. Reverenciar, venerar, celebrar, adorar, honrar.
COLLETA. Colación, colecta, oración hecha colectivamente.

COLONES. sust. c. pl. Columnas. (columnes)

COLP. sust. c. Golpe. (se encuentra còlp, colp)
COLPA. sust. c. Culpa. - Alguna vez golpe.

COLPABLE. adj. Culpable.

COLPEJAR. v. modo inf. Golpear, herir.
COLRE. V. COLER.
COLS. Como los. (com los, com els)

COLTELL. sust. c. Cuchillo.
COM. adv. Como, y otras veces cuando.

COMANDA. v. Encargo, encomienda. (encomanar; comanar; pedido en un restaurante)

COMBATEDOR. sust. c. Combatiente.

COMBATUT. part. pas, de "combatre". Combatido.

COMENÇ. sust. c. Principio, comienzo.

COMENÇ. v. Empiezo, comienzo; empiece, comience.

COMENÇABLE. adj. Lo que puede empezarse.

COMENÇA 'L. Empieza el.

COMENÇAMEN. V. COMENÇAMENT.

COMENÇAMENT. sust. c. Principio. - Generals començaments: principios generales.
COMENÇAN. V. COMENÇANT.

COMENÇANT. part. a. El que comienza.
COMENÇANT. v. gerundio de “començar”. Empezando, comenzando.

COMENÇANÇA. sust. c. Principio, comienzo. (COMENÇ, COMENÇAMENT)
COMENÇAR. v. modo inf. Empezar, comenzar.

COMENÇARETS. v. Empezaréis.

COMENÇAT. part. pas. de “començar”. Empezado, comenzado.

COMENÇEMENT. V. COMENÇAMENT.
COMENCET. v. Empezó.

COMENCEY. v. Empecé.

COMENS. V. COMENÇ
COMIAT. sust. c. Permiso, licencia. (despido)
COMINAL. Derivado de la palabra latina “comes”. Compañero, compañeros; junto, juntos.
COMIT. sust. c. Cómitre. (en una nave)
COMPANYA. sust. c. Compañía.

COMPANYÓ. sust. c. Compañero.
COMPANYON. V. COMPAYNON.
COMPANYÓS. sust. c. pl. Compañeros.

COMPARAMENT. sust. c. Comparación.

COMPAYNYA. V. COMPANYA.

COMPAYNON. sust. c. Compañeros.

COMPILAT. part. pas. de “compilar". Compuesto, reunido, compilado.

COMPLAER. v. modo inf. Complacer.

COMPLANCH. v. Duelo, conduelo. (plant, planct, planyir)

COMPLEXEN. v. Llenan. (cumplen; compleixen; cumplixen)

COMPLIMEN. V. COMPLIMENT.

COMPLIMENT. sust. c. Cumplimiento, perfección.

COMPLIDAMENT. adv. Cumplidamente, con perfección.

COMPLIR. v. modo inf. Cumplir, llenar, perfeccionar.
COMPLIT. part. pas. de “complir". Cumplido, llenado, perfeccionado.

COMPLIT. adj. Lleno, perfecto.

COMPRENA. v. Comprenda.

COMPRENENT. part. a. El que comprende.
COMPRENENT. v. gerundio de “comprener”. Comprendiendo.

COMPRENETS. v. Comprendéis.

COMPTAR. v. modo inf. Contar.

COMPTATS. part. pas. pl. de "comptar”. Contados, referidos, relatados.

COMPTATS. sust. c. pl. Condados. (de comite : comte; de computo : compte.
No aparece comptats con este significado en los textos de este libro
)

COMPTE. v. Cuenta.

COMPTE. sust. c. Conde y otras veces cuenta. (Ramón Lull no usa compte con p)

COMPULSIÓ. sust. c. Compulsión, fuerza que obliga a hacer alguna cosa.

COMUN. adj. Común. (comú)

COMUNAMENT. adj. Comunalmente.

COMUNITAT. sust. c. Comunidad, comunión.

CON. (com) Como, cuando.
CON. Que donde, que do quiera.
CONCEBIMENT. sust. c. Concepción, idea, pensamiento.
CONÇEBUT. part. pas. de "concebrer”. Concebido.
CONCEL. sust. c. Consejo. (concell, consell; consellar, aconsellar)

CONÇELL. V. CONCEL.
CONCELL. V. CONCEL.

CONCIRÓS. adj. Pensativo, reflexivo (reflecsivo), meditabundo.

CONCLUIMENT. sust. c. Conclusión.

CONCLUIR. v. modo inf. Concluir.

CONCORDA. v. Concuerda, acuerda, aviene.

CONCORDABLE. adj. Concordable.
CONCORDAMENT. sust. c. El acto de acordar o de concordar; acuerdo, concordancia. (concordia)

CONCORDANÇA. sust. c. Concordancia.
CONCORDANT. v. gerundio de “concordar”. Concordando.

CONCORDANT. part. a. de “concordar”. El que concuerda. (es sustantivo, el participio es concordat)

CONCORDAR. v. modo inf. Concordar, poner acorde, armonizar.

CONCORDAT. part. pas. de “concordar”. Concordado.

CONDICIONAMENT. sust. c. El acto de convenir una cosa con otra. (convenio)

CONDICIONAR. v. modo inf. Convenir una cosa con otra.

CONDICIONAT. part. pas. de “condicionar”. Condicionado, convenido.

CONECH. v. Conoció.

CONEGRA. v. Conociera. (coneguera; conegués)

CONEX. v. Conoce. (coneix, pronunciado con u, cuneix)

CONEXENÇA. sust. c. Conocimiento.

CONEXENSA. V. CONEXENÇA.

CONEXÉN. V. CONEXENT.

CONEXENT. sust. c. Conocedor, el que conoce. (coneixent; también gerundio)
CONEXENT. adj. Agradecido.

CONFERM. v. Confirmo, confirme.

CONFERMAT. part. pas. de “confermar”. Confirmado.

CONFÉSME. v. Confiésome. (me confieso).

CONFESSAMENT. sust. c. Confesión.

CONFESSAN. v. gerundio de “confessar”. Confesando. (confessant)

CONFÉSSES. v. Confiésase. (se confiesa; se confesse, “es cunfessa”)
CONFESSETS. Confeséis. (
confesseu, confesséu, confeseu, confeséu)
CONFIANÇA. sust. c. Confianza.

CONFIAMENT. V. CONFIANÇA.

CONFIRMAMENT. Confirmación.

CONFORT. sust. c. Aliento, fortaleza, fuerza, ánimo.

CONFORTA. v. Fortalece, anima. - Conforta ‘s: se conforta, se fortalece.

CONFORTADOR. El que conforta o fortalece.

CONFORTAR. v. modo inf. Fortalecer, confortar.

CONGELAMENS. sust. c. pl. Congelaciones. (congelaments)

CONJUNCCIÓ. sust. c. Junta, unión, conjunción.

CONJUNCIONAT. part. pas. de "conjuncionar”. Juntado, unido. - Úsase a veces como sustantivo, en cuyo caso equivale a la palabra CONJUNCCIÓ.

CONJUNTES. adj. term. fem. pl. Unidas, conjuntas.

CONJUNTIVA. adj. Conjuntiva.

CONJUNCTURA. sust. c. Unión.

CONJUNY. v. Une. (ajunta; ayunta)

CONORT. sust. c. Consuelo. Me ‘n conort: me consuelo (de ello).
CONORTAR. v. modo inf. Consolar.

CONORTAT. part. pas. de "conortar". Consolado.

CONORTATS. v. Consoláis. (conorteu, conortéu)

CONORTATS VOS. Consolaos. (consoleutos, consoléutos; consoleuvos, consoléuvos)

CONQUERADA. part. pas. de “conquerar". Conquistada.

CONQUERAR. V. CONQUERIR.

CONQUERENT. v. gerundio de "conquerir”. Conquistando.
CONQUERER. V. CONQUERIR.

CONQUERIMENT. sust. c. Conquista.

CONQUERIR. v. modo inf. Conquistar.

CONQUERÓS. sust. c. Conquistador. (Iavmes I lo conqueridor)

CONQUERRÁ. V. Conquistará.

CONQUES. part. pas. de "conquerir”. Conquistado.

CONSEL. V. CONCEL.
CONSELL. V. CONCEL.
CONSELL. v. Aconsejo, aconseje.
CONSELLADOR. sust. c. El que aconseja. (conseller, conceller)
CONSELLAR. v. modo inf. Aconsejar.

CONSELLAT. part. pas. de “consellar”. Aconsejado.

CONSELLER. sust. c. Consejero.

CONSEQUENS. sust. c. pl. Consiguientes.

CONSEYL. sust. c. Consejo.

CONSEYL. v. Aconsejo.

CONSEYLA. v. Aconseja. - Conseylalí : aconséjale. (le aconseja)

CONSEYLANTE. Aconsejándote.

CONSEYLANTLI. v. Aconsejándole.

CONSEYLAR. v. modo inf. Aconsejar.

CONSEYLA ‘T. Te aconseja.

CONSILI. sust. c. Concilio. (concili)

CONSINT. v. Consiente.

CONSINTRÁ. v. Consentirá.

CONSIR. v. Considere, reflexione; considero, reflexiono. - A veces considerar.
CONSIR. sust. c. Consideración, pensamiento, reflexión.
CONSIRÁ. v. Consideró.
CONSIRADA. part. pas. de “consirar”. term. fem. Considerada.
CONSIRAN. V. CONSIRANT.

CONSIRANT. v. gerundio de “consirar”. Considerando.
CONSIRAR. v. modo inf. Considerar, reflexionar.
CONSIRAT. part. pas. de “consirar”. Considerado, pensado, reflexionado.
CONSIRON. v. Consideran.
CONSIRÓS. V. CONCIRÓS.
CONSIRS. v. Consideres.
CONSIURAR. V. CONSIRAR.

CONSOLACIÓ. sust. c. Consuelo, consolación.

CONSOLADOR. sust. c. El que consuela.
CONSOLAMENT. sust. c. Consuelo.

CONSOLA ‘S. v. Se consoló. (consolá ‘s)

CONSOLATS. v. Consoláis.
CONSTRENYA. v. Constreñía.

CONSTRENYEMENT. sust. c. El acto de constreñir. (forzar a hacer; strenyer)

CONSTRET. part. pas. de “constrenyer”. Constreñido. (forzado a hacer)

CONSUMA. v. Consume.
CONSUMACIÓ. sust. c. Consunción, consumación.
CONSUMAMENT. V. CONSUMACIÓ.

CONSUMATS. part. pas. pl. de “consumar”. Consumidos, consumados.

CONTATS. sust. c. pl. Condados. (igual que escribe con : com, contats : comtats)

CONTE. sust. c. Cuento.
CONTÉ. v. Contiene.
CONTENCIÓ. sust. c. Contienda, lucha, pelea, batalla.
CONTENGRA. v. Contuviera. (continguere)
CONTENGUA. v. Contenga. (contingue)

CONTINENT. adv. Desde luego.

CONTORN. sust. c. Contorno.

CONTRADIT. part. pas. de “contradir”. Contradicho.

CONTRADIT. sust. c. Contradicción.

CONTRADITS. v. Contradice, contradecís.
CONTRA ‘L. Contra el.
CONTRALIGAR. v. modo inf. Entrelazar. - Las mans contraligar: entrelazar las manos, o darse las manos.
CONTRAMINA. sust. c. Contramina.
CONTRARIAJAMENT. sust. c. El acto de contrariar, contradicción.
CONTRARIAMENT. sust. c. Contradicción. (contrariamente)
CONTRARIAR. v. modo inf. Contrariar.
CONTRARIETAT. sust. c. Contrariedad.
CONTRAST. sust. c. Resistencia, lucha. (contraste)
CONTRASTANT. v. gerundio de “contrastar”. Contrastando, resistiendo, luchando. (contradiciendo)
CONTRASTAR. v. modo inf. Contrastar, resistir, luchar.
CONTR‘ AYTAL. Contra tal.
CONTR‘ EL. Contra el. (CONTR‘ ELA. Contra ella)
CONTR‘ ELS. Contra los.
CONTRESTAT. part. pas. de “contrestar”. Contrastado, resistido.
CONTRIT. adj. Contrito.
CONVENÇ. v. Convence.
CONVENGREN. v. Convinieran. (convingueren, de convindre, avindre; avenir, convenir)
CONVERTENT. v. gerundio de “convertir”. Convirtiendo.
CONVERTIMENT. sust. c. Conversión.
CONVERTRIAN. v. Convertirían.
CÓPULA. sust. c. Cópula.
COR. sust. c. Corazón, coro. (còr, cór, cor)
CORAL. adj. Cordial, íntimo, sincero.
CORATJE. sust. c. Coraje, valor, ánimo. (coratge)

CORATJÓS. adj. Valiente, valeroso.

CORETJADA. adj. term. fem. Valerosa, esforzada.

CORONELL. sust. c. Corona, círculo, cerco.

CORPORALITAT. sust. c. Corporalidad.
CORREGIMENT. sust. c. Corrección.
CORRETZ. v. Corred. (correucorréu)

CORRIGIT. part. pas. de “corrigir”. Corregido. (corregit)

CORROMPIMENT. sust. c. Corrupción.

CORRUMP. v. Corrompe. (corromp, corrom)
CORS. sust. c. Cuerpo, curso, camino. (corpore, corporis, corps, corpus; cos, còs, cós)

CORSES. sust. c. pl. Cuerpos. (còssos, cossos, cóssos)
COS. Como es, como se. (co : com)

COS. sust. c. V. CORS.
CO ‘S. Como es, como se.
ÇO ‘S. Esto es, esto se.
COSÍ. sust. c. Primo, pariente; manjar, plato, vianda. (“cusí”)

COSIR. v. modo inf. Coser. (“cusí”)

COSTANÇA. sust. c. Constancia. (También nombre propio)

COSTRENY. v. Constriñe.

COSTRENYEN. v. Constriñen.

COSTRET. part. pas. de “costrenyer”. Constreñido. (estrenyer, strenyer : apretar)

COSTREYNIMENT. sust. c. El acto de constreñir. (constricción; constrenyiment)

COSTUMAT. part. pas. de “costumar”. Acostumbrado.

CO ‘T. Como te.
ÇO ‘US. Esto os.

COUS. Como os.
COVÉ. v. Conviene. (convé; convindre; convenir)

COVEDRÁ. v. Convendrá.
COVEN. v. Conviene.
COVENCH. v. Convino.
COVENEN. v. Convienen.
COVENGRA. v. Conviniera.

COVENRÁ. V. COVEDRÁ.

COVENRAT. Te convendrá.
COVENS. V. COVÉ.

COVET. v. Te conviene.
COVINENSA. sust. c. Convenio, trato, convención, conveniencia. (covinença)

COVINENT. adj. Conveniente.

COYL. sust. c. Collado. (coll)

CRAN. Palabra cuya equivalencia desconocemos. Quizás significa lo mismo que CRAS.
(el mismo verso se encuentra con cran y cras; “Cras veyrem si serán bò”, después encontramos “cras veyrem quals son primers”; concuerda el significado siguiente:)

CRAS. adv. Pronto, presto.
CRE. v. Cree, creo. (ell creu, yo - jo crec)
CREABILITAT. sust. c. La cualidad o circunstancia de ser creable.
CREADOR. sust. c. Criador. (creador; De mon fill glorios qui es son creador?)
CREAMENT. sust. c. Creación.

CREATS. part. pas. pl. de "crear”. Creados.
CREATURA. sust. c. Criatura.
CREATZ. V. CREATS.

CREAYRE. V. CREADOR.
CREBANT. sust. c. Caída, choque, sacudida.
CREEN. v. Creen. (creuen)
CREENT. sust. c. Creyente.

CREENÇA. sust. c. Creencia.

CREER. v. modo inf. Creer.

CREES. v. Creas.
CREIXARÁ. v. Crecerá.
CREMAMENT. El acto de quemar o arder.

CREON. v. Creen.
CRESA. v. Crea.
CRESEGUT. V. CRESUT.

CRESET. v. Crió.

CRESTIÁ. sust. c. Cristiano. (christia, christiá, christiá, cristià, cristiá)

CRESTIAN. V. CRESTIÁ.
CRESUT. part. pas. de "creer". Creído.

CREU. v. Creo, cree.
CREUTZ. part. pas. pl. de "creer". Creídos. (creguts)

CREXERÁ ‘T. Te crecerá.

CREY. v. Creo. (crec, crech)
CREYATS. v. Creáis.
CREYRÁ. Creerá.

CREYUT. V. CRESUT.

CRICH. Vocablo que encontramos en una variante y que aún hoy día es de algún uso. Actualmente equivale a la palabra castellana avaro.
CRITZ. sust. c. Gritos.
CROTS. V. CROTZ.

CROTZ. sust. c. Cruz.

CROYAMENT. adv. Vilmente, con maldad, villanamente, con deshonra.

CRUELTAT. sust c. Crueldad.

CUIDEN. v. Piensan, procuran. (cuita; cuitar, cuytar)

CULLYR. v. modo inf. Cojer. (cullir; recoger, la uva, la cosecha : cullita, cullida)

CUMUNA. adj. Común. (femenino comuna; masculino comú)
CURA. sust. Cuidado, solicitud, diligencia, inquietud, zozobra.
CURANT. v. gerundio de “curar”. Curando, poniendo cuidado.
CURAR. v. modo inf. Curar, poner cuidado.
CUSÍ. V. COSÍ. (la o pronunciada u es muy común)
CUSINA. sust. c. Prima, parienta.
CUSTUMA. sust. c. Costumbre.
CUVINENT. Conveniente.
CUVINENTMENT. adv. Convenientemente.
CUYDAR. v. Creer, pensar, imaginar, proyectar.

CUYR. sust. c. Pellejo, cuero. (cuir)

CUYT. v. Creo, pienso, imagino.
CUYTA. sust. c. Prisa.

CUYTAMNOS. v. Apresurámonos (nos apresuramos), nos dimos prisa.
CUYTAR. v. modo inf. Apresurar, dar prisa.
CUYTAS. v. Apresuras, das prisa.
CUYTAT. part. pas. de “cuytar”. Cuitado, apresurado.
CUYTATZ. v. Apresuraos.
CUYTEMNOS. v. Apresurémonos, démonos prisa y alguna vez apresurámonos.